محمد مهر آئین؛ امیر تیمور رفیعی؛ محمدنبی سلیم
چکیده
جغرافیای انسانی هندوستان به دلیل تکثر قومی و تنوع مذهبی، بستر مناسبی برای چالشهای سیاسی و اجتماعی این سرزمین فراهم آورده است. از آن جا که حدود ششصد سال، فرمانروائی هند با حکام مسلمان بود، اجرای سیاست مدبرانه مذهبی برای ثبات و انسجام سیاسی ضرورت تام داشت.حکومت گورکانیان که بر پهنه وسیعی از شبه قاره هند حکم می راند، بر پایه رواداری دینی ...
بیشتر
جغرافیای انسانی هندوستان به دلیل تکثر قومی و تنوع مذهبی، بستر مناسبی برای چالشهای سیاسی و اجتماعی این سرزمین فراهم آورده است. از آن جا که حدود ششصد سال، فرمانروائی هند با حکام مسلمان بود، اجرای سیاست مدبرانه مذهبی برای ثبات و انسجام سیاسی ضرورت تام داشت.حکومت گورکانیان که بر پهنه وسیعی از شبه قاره هند حکم می راند، بر پایه رواداری دینی نسبت به پیروان بودایی، هندو و سیک قلمروی خود رفتار کرد و حتی اکبرشاه کوشید با طرح اتحاد مذاهب، چالشها را به حداقل رساند؛ اما چرخش به سیاست تعصب آمیز و سختگیرانه مذهبی توسط اورنگ زیب، به ارکان امپراتوری گورکانی ضربه اساسی وارد کرد. این پژوهش با استفاده از روش تحقیقی-توصیفی، به این پرسش پاسخ می دهد که با وجود درک گورکانیان از کیفیت جغرافیای انسانی و سیاسی هند، چرا سیاست تسامح مذهبی کنار گذاشته شد و نتیجه آن چه بود؟ مطالعات نشان می دهد که علاوه بر نقش موثر جانشینان اکبرشاه ، به ویژه اورنگ زیب در اولویت دادن به یک مذهب و پرهیز از تساهل دینی، بلکه ظهور تمایلات استقلال طلبانه مهاراجه ها و تغییر شکل تدریجی پراکندگی قومی هندوان، باعث لغو سیاست رواداری، افزایش نارضایتی و تضعیف پایه های حاکمیت گورکانیان شد
روح الله اسلامی؛ فریده امانی کیکانلو
چکیده
با گسترش شهرنشینی همراه با رشد فناوری اطلاعات و توسعه شبکه‌های ارتباطی، شهرها در فضایی متشکل از جریان‌ها به مرکزی برای توسعه کشورها تبدیل شده‌اند. در این فضا، شهرها با ارتقا جایگاه اقتصادی، سیاسی، فناوری، فرهنگی و زیرساختی خود از توان، نفوذ و اعتبار کافی برای اجرای فعالیت‌های دیپلماتیک برخوردار می‌شوند و در راستای فعالیت‌های ...
بیشتر
با گسترش شهرنشینی همراه با رشد فناوری اطلاعات و توسعه شبکه‌های ارتباطی، شهرها در فضایی متشکل از جریان‌ها به مرکزی برای توسعه کشورها تبدیل شده‌اند. در این فضا، شهرها با ارتقا جایگاه اقتصادی، سیاسی، فناوری، فرهنگی و زیرساختی خود از توان، نفوذ و اعتبار کافی برای اجرای فعالیت‌های دیپلماتیک برخوردار می‌شوند و در راستای فعالیت‌های خود شکل نوینی از دیپلماسی را نمایان می‌سازد. گردشگری را نیز باید به عنوان یکی از مهمترین صنایع توسعه پایدار در هر جامعه‌ای دانست که از تحرک بالایی در تغییرات اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، شهری و محیطی برخوردار است، تمرکز بر جنبه‌های مختلف صنعت گردشگری، همراه با برنامه‌ریزی‌های مدیریت محلی و ملی هر جامعه‌ای نقش بسیار با اهمیتی در فرایندهای بین‌المللی و ملی هر جامعه‌ای میتواند ایفا کند. پژوهش حاضر از حیث ماهیت و روش، توصیفی-تحلیلی است و تلاش دارد به شیوه اسنادی، نقش دیپلماسی شهری را در توسعه گردشگری استان خراسان شمالی بر اساس مدل تحلیلی Swot مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد. یافتههای تحقیق نشان میدهد که استان خراسان شمالی به دلیل برخورداری از جاذبه‌های گردشگری متعدد باعث جذب گردشگران داخلی و بین‌المللی زیادی میشود. ضعف‌ها و تهدیداتی گریبان‌گیر ورود استان به شبکه شهری همکار در سطح بین-المللی میشود از جمله آن فقدان زیر ساخت‌های اولیه حمل‌ونقل در جهت تسهیل دسترسی گردشگران و فقدان تنوع در تاسیسات گردشگری است. مشکل نهایی که عدم وجود شبکه گسترده ارتباطی هوایی و زمینی و ریلی میباشد، همچنان به قوت خود باقی است.
محمدرضا مفتح؛ عبدالرضا فرجی راد؛ ریباز قربانی نژاد؛ اعظم یوسفی
چکیده
شناسایی ، برآورد و ارزیابی عناصر قدرت ملی ( شامل عناصر ثابت و متغیر ژئوپلتیک ) و تحلیل و تبیین راهبردها و تاکتیکهای عرصه سیاست خارجی که نیازمند مطالعه تطبیقی کدهای ژئوپلتیک کشورها بوده و ترکیب این توانمندیها با نیازها و اولویتهای هر دوره ، چراغ راه ترسیم نقشه راه روابط خارجی بوده و دستیابی به این هدف، نیازمند طراحی الگویی برای نیل ...
بیشتر
شناسایی ، برآورد و ارزیابی عناصر قدرت ملی ( شامل عناصر ثابت و متغیر ژئوپلتیک ) و تحلیل و تبیین راهبردها و تاکتیکهای عرصه سیاست خارجی که نیازمند مطالعه تطبیقی کدهای ژئوپلتیک کشورها بوده و ترکیب این توانمندیها با نیازها و اولویتهای هر دوره ، چراغ راه ترسیم نقشه راه روابط خارجی بوده و دستیابی به این هدف، نیازمند طراحی الگویی برای نیل به این برآورد قابل مقایسه میباشد و به نظر میرسد که بهترین راه در این مسیر ، کمی سازی مفاهیمی کیفی است که عوامل موثر در ایجاد قدرت ملی یک کشور را تشکیل می دهد.دیپلماسی مهمترین وجهه و عینی‌ترین شکل سیاست خارجی یک کشور بوده و همواره در این چارچوب یکی از عناصر اصلی قدرت دولت‌ها، بهره گیری از ابزارهای دیپلماسی عمومی در تعامل با بازیگران غیردولتی و فضاهای اطلاعاتی و مجازی است که جامعه مدنی جهانی را تشکیل می‌دهند میباشد. امروزه در عرصه سیاست بین الملل از سویی شاهد ترکیبی از همزیستی مدل دولت‌های پست وستفالیایی و دولت-های قرون وسطایی در سیستم بین المللی هستیم و از سوی دیگر یک جنبه مهم از دیپلماسی نوین، دولت زدایی و بهره گیری از روشهای ارتباط با نهادهای غیردولتی و افکار عمومی جوامع مخاطب است که اصطلاحا به دیپلماسی عمومی شناخته شده است. دیپلماسی مؤثر در چنین فضایی نیازمند انجام تغییرات در نهادها، روشها، ابزارها و کارکردها می باشد. همچنین مستلزم همکاری با بازیگران جدید در محیط نوین بین‌المللی و ایجاد ساختارهای کارآمد و منعطف میباشد.
اشکان عصمت یار؛ علی اصغر پیله ور؛ حسن وحدانی چرزه خون؛ امید پیریان کلات
چکیده
استان‌های مرزی ایران همواره در فرآیند توسعه با نابرابری، عدم تعادل‌های فضایی و محرومیت مواجه بوده‌اند.این مقاله با هدف تعادل بخشی به روند رشد و توسعه شهرستان‌های استانِ کرمانشاه بر مبنای مدل حکمروایی شایسته ارائه شده‌است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و نوع آن کاربردی–توسعه ای است. پژوهش در 2 مرحله انجام و تحلیل شده‌است. در مرحله ...
بیشتر
استان‌های مرزی ایران همواره در فرآیند توسعه با نابرابری، عدم تعادل‌های فضایی و محرومیت مواجه بوده‌اند.این مقاله با هدف تعادل بخشی به روند رشد و توسعه شهرستان‌های استانِ کرمانشاه بر مبنای مدل حکمروایی شایسته ارائه شده‌است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و نوع آن کاربردی–توسعه ای است. پژوهش در 2 مرحله انجام و تحلیل شده‌است. در مرحله اول، 11 شاخص موثردر روند رشد و توسعه شهرستان‌های استان مرزی کرمانشاه در سه بعد اقتصادی، اجتماعی و زیرساختی، شناسایی، انتخاب و در قالب مدل تاپسیس تحلیل شده‌اند. درمرحلهدوم، اصول 6 گانه حکمروایی شایسته ازطریق آزمون فریدمن وآزمونT بررسی و تحلیل شدند. نتایج پژوهش نشان داد سطح توسعهیافتگی دارای شکاف عمیق بوده و از یک طرف امکان رقابت پذیری اقتصادی در سطح محلی، منطقه ای، ملی وحتی با استان همجوار در کشور عراق در حداقل قرارگرفتهاست. نتایج این پژوهش نشان داد سه اصلِ مشارکت بامقدار 0.0001، کارایی با مقدار 0.019و اثربخشی با مقدار0.0016 از اصول حکمروایی شایسته، در استانِ مرزی کرمانشاه از شرایط عادی و مناسبی برخوردار نیستند.
یوسف انصاری؛ حجت مهکویی؛ علی شمس الدینی؛ سیروس احمدی نوحدانی
چکیده
تأثیر همسایگی و طایفه گرایی از جمله جستارهای جغرافیای انتخابات است که پیامد عوامل و زمینه های جغرافیایی را در رفتار رأی دهندگان بررسی می کند و بر این گمان است که ساکنان یک محدوده سکونتگاهی عموماً همانند یکدیگر بر اساس ویژگی و شناسه های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی شان، به فرد و یا جریانی که با آن احساس همانندی می نمایند رأی می دهند. این ...
بیشتر
تأثیر همسایگی و طایفه گرایی از جمله جستارهای جغرافیای انتخابات است که پیامد عوامل و زمینه های جغرافیایی را در رفتار رأی دهندگان بررسی می کند و بر این گمان است که ساکنان یک محدوده سکونتگاهی عموماً همانند یکدیگر بر اساس ویژگی و شناسه های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی شان، به فرد و یا جریانی که با آن احساس همانندی می نمایند رأی می دهند. این مقوله در انتخابات مجلس شورای اسلامی استان کهگیلویه و بویراحمد و بتبع آن حوزه انتخابیه مورد مطالعه نمود آشکاری دارد. بنحوی که با برگزاری چندین دوره انتخابات در این فضای جغرافیایی همواره همسایگی و به ویژه بعد طایفه محوری آن تأثیر شگرفی بر نتایج انتخابات داشته است. سوال این است که همسایگی چه تاثیری بر انتخابات دور یازدهم حوزه انتخابیه کهگیلویه، چرام، بهمئی و لنده داشته است؟بر پایه مطالعات کتابخانه ای و یافته های میدانی در حوزه انتخابی مذکور، بین تأثیر همسایگی و طایفه گرایی با میزان رأی آوری کاندیداها رابطه مستقیمی وجود دارد بطوری که طبق داده ها و اطلاعات آماری عمده رأی کاندیدا در قلمرو ایلی و همسایگی آنها است. روش پژوهش کنونی، توصیفی-تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات، اسنادی و میدانی می باشد که برای تحلیل آن از نرم افزارهای GIS و EXCEL استفاده شده است. بر پایه یافته های پژوهش این نتیجه حاصل شد که متغیر همسایگی و گرایشات طایفه ای در انتخابات حوزه انتخابیه مذکور تأثیرگذار بوده و هر کدام از شهرستان های این حوزه انتخابیه به تناسب میزان جمعیت شان، از فاکتور همسایگی و زادگاهی بهره برده اند.
ولی گل محمدی؛ طاهره جمشیدی
چکیده
محدودیتهای ناظر بر موقعیت جغرافیایی در محیط آشوبناک خاورمیانه، فقدان عمق استراتژیک، و آسیبپذیریهای ناشی از عدم تقارن عناصر قدرت ملی در مقابل دشمنان و همسایگان، دکترین دفاعی نوین اسرائیل را به سمت پرهیز از جنگهای کلاسیک و بهرهبرداری از ابزارهای نامتعارف بازدارندگی سوق داده است. این مقاله با مطالعهی تحولات دکترین ...
بیشتر
محدودیتهای ناظر بر موقعیت جغرافیایی در محیط آشوبناک خاورمیانه، فقدان عمق استراتژیک، و آسیبپذیریهای ناشی از عدم تقارن عناصر قدرت ملی در مقابل دشمنان و همسایگان، دکترین دفاعی نوین اسرائیل را به سمت پرهیز از جنگهای کلاسیک و بهرهبرداری از ابزارهای نامتعارف بازدارندگی سوق داده است. این مقاله با مطالعهی تحولات دکترین امنیتی-دفاعی اسرائیل بهدنبال فهم چارچوبمند ظرفیتهای سایبری در شکلدهی به راهبرد بازدارندگی نوین آن در مقابله با تهدیدات داخلی و خارجی است. در چارچوب مفروضههای بازدارندگی سایبری، مقاله این ایده اصلی را مطرح میکند که؛ اسرائیل با بازتعریف ابزارهای بازدارندگی امنیتی-دفاعی خود، سرمایهگذاری هدفمندی در توسعه توانمندیهای بازدارندگی سایبری انجام داده است. راهبرد بازدارندگی سایبری قلمرو مقابله با تهدیدات امنیت ملی اسرائیل را به خارج از مرزها گسترش داده و آسیبپذیری محیطی تهدیدات داخلی را بهطور قابل توجهی کاهش داده است. براین اساس، گذار از ابزارهای متعارف نظامی به ابزارهای غیر متعارف، اسرائیل را به تنظیم راهبردهای امنیتی ملی با محوریت توانمندی سایبری در مقابله با کانون های جدید تهدید ترغیب میکند. آسیبپذیری نظامی در مقابل گروههای مقاومت فلسطینی در جنگ اخیر نشان داد که در برخورد با چالش جدیتر مثل ایران، جنگ نظامی گزینهای مطلوب برای اسرائیل نیست و پیش بینی میشود که در آینده بازدارندگی سایبری جایگاه ویژهای در دکترین امنیتی -دفاعی اسرائیل داشته باشد.
وحید کیانی؛ پرویز حسین طلایی
چکیده
به دنبال انقراض تدریجی سلسله سلوکی که قلمرو آن در دو قدرت اشکانیان در شرق و رومی ها در غرب، به تحلیل رفت؛ اشکانیان با رومی ها هم مرز شدند. رومی ها با توجه به مشکلات داخلی اشکانیان توانستند بر مناطق ژئوپلیتیک مانند بین النهرین دست پیدا کنند. ساسانیان از همان ابتدا چون خواهان تسلط بر سرزمین های شرق فرات و بیرون راندن رومی ها از آن جا بودند، ...
بیشتر
به دنبال انقراض تدریجی سلسله سلوکی که قلمرو آن در دو قدرت اشکانیان در شرق و رومی ها در غرب، به تحلیل رفت؛ اشکانیان با رومی ها هم مرز شدند. رومی ها با توجه به مشکلات داخلی اشکانیان توانستند بر مناطق ژئوپلیتیک مانند بین النهرین دست پیدا کنند. ساسانیان از همان ابتدا چون خواهان تسلط بر سرزمین های شرق فرات و بیرون راندن رومی ها از آن جا بودند، سیاست تهاجمی را در پیش گرفته و به فتح این سرزمین ها در مقاطع مختلف پرداختند. نتایج به دست آمده از پژوهش حاکی از آن است که شهر نصیبین یکی از کانون های اصلی جنگ های ایران و روم در دوره ساسانی بود؛ چنان که این شهر از سویی دسترسی به آن به منزله در دست داشتن میان رودان و آسیای صغیر بود و از دیگر سو نصیبین در مرزهای ایران و بیزانس واقع شده و جزو نقاطی به شمار می آمد که ترانزیت کالا در آن جا انجام می شد، بنابراین هم ایران و هم بیزانس از لحاظ سیاسی، اقتصادی و حتی مذهبی نمی خواستند تسلطشان را بر این شهر از دست بدهند. بنابراین از دست دادن چنین شهری به عنوان تغییری عمده در توازن قدرت در میان رودان محسوب می شد، چنان که ایران و بیزانس حاضر به از دست دادن این شهر نبودند و به همین خاطر درگیری های ممتدی میان آن ها به وجود آمد که به مرور تحلیل قدرت دو امپراتوری را به دنبال داشت.
احسان لشگری تفرشی
چکیده
هویت مشترک اجتماعی پدیده ای تاریخی بوده و در هر مقطعی از زمان متأثر از فرایندهای سیاسی – اجتماعی صورت بندی ویژه ای از هویت متجانس اجتماعی شکل می گیرد. به بیان دیگر هویت مشترک اجتماعی به معنای ایجاد احساس تعلق به قلمرو سیاسی - اجتماعی معین؛ محصول تلاش آگاهانه یک طبقه سیاسی برای ایجاد ابزاری است که ابقای قدرت و اعمال حاکمیت را تسهیل ...
بیشتر
هویت مشترک اجتماعی پدیده ای تاریخی بوده و در هر مقطعی از زمان متأثر از فرایندهای سیاسی – اجتماعی صورت بندی ویژه ای از هویت متجانس اجتماعی شکل می گیرد. به بیان دیگر هویت مشترک اجتماعی به معنای ایجاد احساس تعلق به قلمرو سیاسی - اجتماعی معین؛ محصول تلاش آگاهانه یک طبقه سیاسی برای ایجاد ابزاری است که ابقای قدرت و اعمال حاکمیت را تسهیل نماید. میلیتاریسم نادری در عصر افشاریه نقش مهمی در تجمیع اجزای پراکندۀ طایفه ای- قومی در ایران داشته است. لیکن در این مطالعات کمتر به چگونگی عملکرد نظامی گری حکومت افشاریه و نقش آن در ایجاد حس تعلق مردم به قلمرو سرزمینی پرداخته شده است. در این مقاله کوشش گردیده با اتکا به روش تفسیری؛ چگونگی صورت بندی گفتمانی مفهوم هویت مشترک اجتماعی در سرزمین ایران، در عصر نادرشاه افشار مورد بررسی قرار گیرد. در این راستا با واکاوی متن اجتماعی - سیاسی این مقطع زمانی چگونگی ساماندهی مولفه های موثر بر آن از طریق رویکرد نظامی نادرشاه در ایجاد حس تعلق سرزمینی در ایران مورد بررسی قرار می گیرد. نتایج پژوهش نمایان گر آن است که جهت گیری ساخت هویت مشترک اجتماعی در این دوره عمیقاً متأثر از رویکردهای نظامی حاکمیت بوده و عواملی نظیر غیریت سازی ژئوپلیتیک با همسایگان شرقی بویژه گورکانیان هند، اجبار سیاسی- نظامی در جهت تقریب آموزه های تشیع و تسنن در جهت ایجاد یک امپراطوری بزرگ اسلامی و اعتباردهی به نیروهای نظامی ایلات مهمترین مؤلفه های ایجاد هویت مشترک اجتماعی در این دوره بوده است.
احمد رشیدی نژاد؛ مراد کاویانی راد؛ افشین متقی
چکیده
نظام حقابه یا رژیم حقوقی منابع آبی مشترک، همچنان اصلی‌ترین دغدغه کشورهای واقع در حوضه رودهای بین‌المللی است. در این باره، به دلیل اختلاف دیدگاه کشورهای ساحلی واقع در حوضه این رودها، بر سر میزان و چگونگی بهرهبرداری از این منابع، تعیین رژیم حقوقی این رودها همچنان سخت و لاینحل می‌نماید. در مجموع رویکرد و گونه برهمکنشی دولت‌ها ...
بیشتر
نظام حقابه یا رژیم حقوقی منابع آبی مشترک، همچنان اصلی‌ترین دغدغه کشورهای واقع در حوضه رودهای بین‌المللی است. در این باره، به دلیل اختلاف دیدگاه کشورهای ساحلی واقع در حوضه این رودها، بر سر میزان و چگونگی بهرهبرداری از این منابع، تعیین رژیم حقوقی این رودها همچنان سخت و لاینحل می‌نماید. در مجموع رویکرد و گونه برهمکنشی دولت‌ها در بهرهبرداری از این منابع، منبعث از دو دیدگاه است: دیدگاهی که ضمن پذیرش مسئله کم آبی، با اعمال مدیریت صحیح، آب را عاملی مهم در همکاری‌های منطقهای در نظر می‌گیرد. در مقابل دیدگاه دوم، با توجه به قطعی بودن کشمکش و بی‌ثباتی بر سر منابع طبیعی، منازعه و بحران را بر سر منابع آبی مشترک نیز قطعی می‌داند. بر این اساس، مقاله حاضر با ماهیت تحلیل محتوی، ضمن بررسی اصول حاکم بر بهرهبرداری از منابع آبی رودهای بین‌المللی، با این فرض که جایگاه جغرافیایی (روابط بالادستی- پایین‌دستی) و موقعیت هیدروهژمونی کشورهای ساحلی، در اتخاذ اصول حاکم بر رودهای بین‌المللی موثر است، به بررسی نسبت تطابق این اصول با رویکردها و نگرش‌های هیدروپلیتیک کشورهای حوضه این رودها پرداخته است. دادهها و اطلاعات مورد نیاز مقاله به روش کتابخانهای (کتب، نشریات و اینترنت) گردآوری شده، به این نتیجه رسیده است که اتخاذ یا تدوین اصول حاکم بر بهرهبرداری از رودهای بین‌المللی میتواند برگرفته از موقعیت بالادستی- پایین‌دستی و نیز وضعیت هیدروهژمونی کشورهای حوضه یک رودخانه باشد. رویکرد همکاری‌محور از سوی کشورهای پایین‌دستی و یا با وزن ژئوپلیتیک پایین و رویکرد منازعه‌محور از سوی کشورهای بالادستی و یا با وزن ژئوپلیتیکی بالا.
جغرافیای سیاسی
شمسی صالح پور؛ وحید ریاحی؛ فرهاد عزیزپور
چکیده
سازماندهی سیاسی فضا در هر کشوری در قالب نظام تقسیمات کشوری به اجرا در می‌آید. پژوهش حاضر با هدف آسیبشناسی نظام تقسیمات کشوری در سطح محلی در شهرستان ارومیه انجام شده است. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش، کیفی است. گردآوری اطلاعات با مصاحبه عمیق و کانونهای متمرکز صورت گرفته و تجزیه و تحلیل اطلاعات با تحلیل گفتمان انجام ...
بیشتر
سازماندهی سیاسی فضا در هر کشوری در قالب نظام تقسیمات کشوری به اجرا در می‌آید. پژوهش حاضر با هدف آسیبشناسی نظام تقسیمات کشوری در سطح محلی در شهرستان ارومیه انجام شده است. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش، کیفی است. گردآوری اطلاعات با مصاحبه عمیق و کانونهای متمرکز صورت گرفته و تجزیه و تحلیل اطلاعات با تحلیل گفتمان انجام شده است. نتایج تحقیق نشان داد که نخست ایدئولوژی حاکم بر نظام تقسیمات کشوری در سطح محلی، نظام سیاسی متمرکز است که منجر به شکل‌گیری یک نظام کارآمد در پایین‌ترین لایه‌های تقسیمات کشوری نشده است. ثانیا تداخل مأموریتی ـ قلمرویی، ضعف وحدت ساختاری ـ کارکردی، ضعف نظام تأمین در نیازهای روستاها، حاشیهای شدن روستا در ساختار نظام تقسیمات کشوری، فقدان نقشپذیری سطوح خرد تقسیماتی، ضعف نظام مشارکتی، ناکارآمدی قوانین و آییننامهها، مدیریت ناکارا، ضعف توزیع منابع مالی ـ اعتباری و فرمانروایی از بالا به پایین، نظام تقسیمات کشوری در سطح محلی را دچار آسیب کرده و سبب افول جایگاه روستا در این نظام شده است.در نهایت «نوع ایدئولوژی حاکم بر نظام تقسیمات کشوری»، تناقض میان «ساختار فضایی سیاسی کشور» و «نارسا بودن الگوی تقسیمات کشوری در پایین‌ترین لایه‌های آن (دهستان و روستا)» به عنوان بلاتکلیفی ایدئولوژیک این گفتمان مشخص شد.
احسان لشگری تفرشی
چکیده
یکی از رویکردهای بنیادین تحلیل اثرات دولت مدرن به مثابه نهاد سیاسی ادارۀ سرزمین در جغرافیای سیاسی انطباق کارکرد آن با مکاتب روش شناختی می باشد. چرا که لحاظ نمودن اثر دولت در تولید فضا در هر کدام از مکاتب روش شناسی دارای تبعات کارکردی متمایزی خواهد بود. در این راستا کوشش گردیده با روش توصیفی- تحلیلی و با تطبیق مفهوم و کارکرد دولت با رویکرد ...
بیشتر
یکی از رویکردهای بنیادین تحلیل اثرات دولت مدرن به مثابه نهاد سیاسی ادارۀ سرزمین در جغرافیای سیاسی انطباق کارکرد آن با مکاتب روش شناختی می باشد. چرا که لحاظ نمودن اثر دولت در تولید فضا در هر کدام از مکاتب روش شناسی دارای تبعات کارکردی متمایزی خواهد بود. در این راستا کوشش گردیده با روش توصیفی- تحلیلی و با تطبیق مفهوم و کارکرد دولت با رویکرد اثبات گرا؛ نظرگاه نوینی در رابطه با کارکردهای دولت در جغرافیای سیاسی اثبات گرا و در پرتو عملکرد سرمایه داری ارائه گردد. یافته های تحقیق بیانگر آن است که ساخت سیاسی مقیاس ملی در چارچوب مفهوم کشور و مقیاس فراملی مشتمل بر قلمرو فراکشوری الگوهای متفاوتی از کارکردشناسی دولت را در چارچوب روش شناسی اثبات گرا بدست می دهد. بطوری که در مقیاس ملی و در محدودۀ سرزمینی؛ تنها وظیفه دولت حفاظت از حقوق فردی، تضمین امنیت و آزادی شهروندان، دفاع از تمامیت ارضی کشور و ارائه برخی خدمات کارگزاری آن هم با تضمین رقابت کامل می باشد. در این چارچوب فضای جغرافیایی بیرون از سیاست به رسمیت شناخته شده و تلاش برای برنامه ریزی فضایی برگرفته از خواست جامعه مدنی مفروض انگاشته می شود. در مقیاس فراملی نیز رابطه حاکمیت و فضا منبعث از نوعی رفتار قلمروخواهانه می باشد که میان کشورها و بازیگران سیاسی وجود دارد و سازندۀ مفاهیم و نظریات ژئوپلیتیک می باشد.
علی محمدپور؛ محمدرضا اقبال؛ افشار حاتمی
چکیده
چکیدهاین پژوهش به دنبال بررسی مباحث امنیتی-دفاعی در محدوده ساحلی جنوب ایران از غرب استان هرمزگان تا شرق استان سیستان و بلوچستان (شهرستان‌های چابهار و کنارک) است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی-تحلیلی است. داده‌های مورد نیاز از اسناد آمایش سرزمین و مرکز آمار ایران اخذ گردیده است. برای تجزیه و تحلیل دادهها از مدل واداس استفاده شده است. ...
بیشتر
چکیدهاین پژوهش به دنبال بررسی مباحث امنیتی-دفاعی در محدوده ساحلی جنوب ایران از غرب استان هرمزگان تا شرق استان سیستان و بلوچستان (شهرستان‌های چابهار و کنارک) است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی-تحلیلی است. داده‌های مورد نیاز از اسناد آمایش سرزمین و مرکز آمار ایران اخذ گردیده است. برای تجزیه و تحلیل دادهها از مدل واداس استفاده شده است. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که وضعیت امنیت و دفاع محدود مورد مطالعه از مجموعه‌ای از عوامل داخلی و خارجی منشأ می‌گیرد که نیازمند بررسی دقیق، شناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدیدهای آن است. همچنین نتایج این پژوهش از دو رویکرد قابل بررسی است. در رویکرد اول، براساس الگوی پیشنهادی آمایش امنیتی-دفاعی و پدافندی؛ برای آمایش سرزمین کل کشور دو راهکار وجود دارد؛ نخست اینکه آمایش سرزمین باید زیرمجموعه آمایش امنیتی-دفاعی و پدافندی تلقی شود تا هیچ‌گونه فعالیتی بدون توجه به مباحث امنیتی-دفاعی و پدافندی صورت نگیرد. دوم اینکه؛ اگر قرار بر ادامه آمایش سرزمین به‌صورت جداگانه از آمایش دفاعی-امنیتی و پدافندی باشد؛ آمایش سرزمین برای پیاده‌سازی طرح‌های توسعه خود باید از مراکز نظامی مجوز سلامت امنیتی-دفاعی و پدافندی دریافت کند. براساس رویکرد دوم؛ نتایج این پژوهش از نظر کاربردی حاکی از آن است که آمایش امنیتی-دفاعی و پدافندی در ابعاد و زیرشاخه‌های مختلفی قابل انجام است که مدل پیشنهادی واداس توانایی سنجش وضعیت امنیتی دفاعی را دارا است.
مرجان بدیعی ازنداهی؛ زهرا پیشگاهی فرد؛ وحید نجفی نخجوانلو
چکیده
امروزه مفهوم نوین امنیت ملی در مقایسه با مفهوم کلاسیک آن، مؤلفههای متعدد داخلی و خارجی سخت و نرم را در برمی‌گیرد. هریک از مولفههای جغرافیای ملی، از عوامل اصلی سازنده و پایدار امنیت ملی هر کشور محسوب می‌شوند؛ که می‌توانند ثبات و آرامش و برعکس بی‌ثباتی و چالش امنیتی برای یک کشور فراهم سازند. هدف این مقاله نه تنها چگونگی امنیتی شدن ...
بیشتر
امروزه مفهوم نوین امنیت ملی در مقایسه با مفهوم کلاسیک آن، مؤلفههای متعدد داخلی و خارجی سخت و نرم را در برمی‌گیرد. هریک از مولفههای جغرافیای ملی، از عوامل اصلی سازنده و پایدار امنیت ملی هر کشور محسوب می‌شوند؛ که می‌توانند ثبات و آرامش و برعکس بی‌ثباتی و چالش امنیتی برای یک کشور فراهم سازند. هدف این مقاله نه تنها چگونگی امنیتی شدن آبهای داخلی ایران است؛ بلکه تاثیرات آن بر امنیت ملی ایران نیزمورد توجه قرار گرفته است. یافتههای پژوهش براساس روش توصیفی–تحلیلی نشان میدهد درهم تنیدگی پدیدههای خارجی مانند افزایش دمای زمین طی دو دهه اخیر و تغییر الگوی بارش، و پدیدههای داخلی از قبیل ضعف مدیریت منابع آب، کاهش میزان بارندگی، افت سطح آب های زیرزمینی و حفر بیرویه چاه های غیرمجاز طی چهار دهه اخیر، نه تنها به بحرانی شدن وضعیت منابع آب کشور انجامیده است بلکه اعتراضات اجتماعی در استان‌های محدوده زاگرس، حوضه آبریز مرکزی و جنوب غربی با محوریت آب را دربرداشته است؛ بطوریکه چالش آبی به تدریج به شکل چالش امنیتی درآمده و و امنیت ملی ایران را متأثر ساخته است.
نوید سرباز کل تپه؛ زهرا احمدی پور
چکیده
شهر، صحنه استراتژیک فهم روندهای بازپیکر بندی نظم اجتماعی است. این فضا همچون ابزار هژمونیک طبقه مسلط، برای بازتولید سلطه خود است. در این صحنه همواره شاهد کشمکش های دو گفتمان مسلط و مقاومت برای تسلط بر فضای جغرافیایی هستیم. شکل گیری گفتمان مقاومت در فضای شهری روندی را طی میکند که هدف اصلی این مقاله تبیین این روند میباشد. روش تحقیق ...
بیشتر
شهر، صحنه استراتژیک فهم روندهای بازپیکر بندی نظم اجتماعی است. این فضا همچون ابزار هژمونیک طبقه مسلط، برای بازتولید سلطه خود است. در این صحنه همواره شاهد کشمکش های دو گفتمان مسلط و مقاومت برای تسلط بر فضای جغرافیایی هستیم. شکل گیری گفتمان مقاومت در فضای شهری روندی را طی میکند که هدف اصلی این مقاله تبیین این روند میباشد. روش تحقیق مقاله حاضر توصیفی- تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و مقالات پژوهشی منتشر شده در سایت ها میباشد. نتایج نشان میدهد که اولین جرقه شروع گفتمان مقاومت از نقد سیاست ها و بیان مسئله شروع میشود و تا بحران سیاسی ادامه پیدا میکند. نارضایتی های محلی موجب خروج شهروندان متفاوت از دنیای خصوصی خود و تبادل نظر با دیگران در مورد مسائل مورد علاقه مشترک، ایجاد ایده ها و روایات مشترک در مورد فضای زندگی می شود. جابجایی و محروم سازی سیستماتیک از فضای زندگی روزانه، موجب تسریع در تجمیع قدرت ساکنان شهر برای دفاع از تولید فضا می شود. مشارکت در مبارزات مکرر حس عاطفی را ایجاد میکند که از طریق آن وابستگی های فردی به جنبش های اجتماعی و جمعی بیشتر میشود. این بسیج محلی عملکردهای حیاتی را به کار می‌گیرد ، زیرا این عملکردها افراد متفاوت را به عرصه عمومی می‌کشاند و دارایی ها و ابزارهای ارتباطی و عاطفی را ایجاد میکند که فعالان جدید را قادر می‌سازد تا وقت و منابع خود را برای مبارزه ای با ریسک بالا به کاربگیرند.
سید مهدی موسوی شهیدی؛ بهادر زارعی؛ مرجان بدیعی
چکیده
رژیم صهیونیستی اسرائیل از دهه 1960 سعی کرد که با دکترین اتحاد پیرامونی از انزوای ژئوپلیتیکی خارج شده و به ارتباط با سایر کشورها اقدام کند. در این میان مناطقی نظیر مدیترانه، شمال آفریقا، قفقاز و آسیای مرکزی در اولویت اسرائیل قرار گرفت. در این پژوهش با شیوه توصیفی – تحلیلی به بررسی دکترین پیرامونی اسرائیل در منطقه قفقاز و آسیای مرکزی ...
بیشتر
رژیم صهیونیستی اسرائیل از دهه 1960 سعی کرد که با دکترین اتحاد پیرامونی از انزوای ژئوپلیتیکی خارج شده و به ارتباط با سایر کشورها اقدام کند. در این میان مناطقی نظیر مدیترانه، شمال آفریقا، قفقاز و آسیای مرکزی در اولویت اسرائیل قرار گرفت. در این پژوهش با شیوه توصیفی – تحلیلی به بررسی دکترین پیرامونی اسرائیل در منطقه قفقاز و آسیای مرکزی به عنوان دو حوزه‌ی ژئوپلیتیکی مهم در شمال ایران پرداخته شده است. نتایج حاصل از پژوهش که اکثرا از متون و وب‌‌سایت‌های معتبر خارجی استخراج شده است نشان میدهد که دکترین پیرامونی اسرائیل علیرغم شروع خوب، نتوانست مشارکت‌های منطقهای پایدار با پنج کشور (قرقیزستان، تاجیکستان، ارمنستان، ازبکستان و ترکمنستان) ایجاد کند. در نقطه مقابل دکترین پیرامونی اسرائیل در آذربایجان و قزاقستان نسبت به این پنج کشور تا حدودی موفقیت آمیز بوده است. در این راستا محرک‌های اصلی رژیم اسرائیل برای روابط با آذربایجان و قزاقستان نشان‌دهنده نتایج یکسانی میباشد نظیر تامین منابع انرژی (40 درصد از آذربایجان و 15-25 درصد از قزاقستان)، وجود دو کشور با جمعیت اکثریت مسلمان و ساختار لائیک و استفاده از این اهرم، استفاده از کشور ایالات متحده آمریکا و لابی‌های خود در کنگره این کشور برای روابط با آذربایجان و قزاقستان، فروش تسلیحات و همچنین هم مرز بودن این کشورها با ایران و استفاده نظامی و سایبریک از این ظرفیت در راستای استراق سمع.
محمد رئوف حیدری فر؛ نگین رسولی
چکیده
راهبرد ایالات‌متحده در منطقه غرب آسیا به‌عنوان یکی از مستعدترین مناطق ژئوپلیتیکی و ژئواکونومی همانند سایر مناطق جهان به شکل یکسانی نیست و دارای ماهیتی متفاوت میباشد. مذاهب متفاوت، منابع نفت و گاز، تشکیل کشور اسرائیل(رژیم غاصب صهیونیستی)، رقابت‌های منطقهای و جهانی قدرت‌های بزرگ مانند چین و روسیه، مسائل هسته‌ای ایران و غیره ...
بیشتر
راهبرد ایالات‌متحده در منطقه غرب آسیا به‌عنوان یکی از مستعدترین مناطق ژئوپلیتیکی و ژئواکونومی همانند سایر مناطق جهان به شکل یکسانی نیست و دارای ماهیتی متفاوت میباشد. مذاهب متفاوت، منابع نفت و گاز، تشکیل کشور اسرائیل(رژیم غاصب صهیونیستی)، رقابت‌های منطقهای و جهانی قدرت‌های بزرگ مانند چین و روسیه، مسائل هسته‌ای ایران و غیره سبب شده امریکا در معادلات بین‌المللی خود توجه بیشتری به منطقه غرب آسیا داشته باشد. در این پژوهش علت تغییر و تنوع راهبردهای ایالات‌متحده امریکا در قبال خاورمیانه با محوریت ایران بررسی میشود. روش پژوهش از نوع استنادی – تحلیلی میباشد و فرضیات آن با استفاده از روش آماری همبستگی اسپرمن، مدل نزدیک‌ترین فاصله تا راه‌حل ایده آل تاپسیس و ژئوکالچر شیعه و تنظیم پرسشنامه مورد بررسی و بر همین اساس تحلیل گردید. نمونه آماری این پژوهش تعداد 15 کارشناس از رشته‌های علوم سیاسی، روابط بینالملل و جغرافیای سیاسی است که به روش تصادفی ساده انتخاب گردیده‌اند که تحت عنوان پنل دلفی معرفی‌شده‌اند. نتایج پژوهش نشان داد آنچه بیش از همه موجب اتخاذ راهبردهای متفاوت امریکا و پافشاری به ماندن در خاورمیانه شده مسئله تأمین انرژی فعلی و آتی خود برای صنایع این کشور( sig=0.304 ) میباشد؛ همچنین ازنظر وزن ژئوپلیتیکی در میان کشورهای خاورمیانه این ایران(Di=0.14356) است که بیشترین توجه راهبردی امریکا را به خود جلب کرده است؛ به‌عبارت‌دیگر بزرگ‌ترین کشور مانع درراه رسیدن به اهداف امریکا، ایران میباشد. درنهایت ژئوکالچر شیعه یکی از مهمترین عواملی است که موجب میشود سیاست‌های امریکا( به‌ویژه در خصوص رژیم صهیونیستی، بازار انرژی و حضور رقبای روس و چینی) ...
رئوف رحیمی؛ بهاره سازمند
چکیده
سند همکاری ایران و چین تا کنون، پرسش های زیادی را برانگیخته است. در این پژوهش در چارچوب نئورئالیسم تدافعی تلاش شده است به این پرسش پاسخ داده شود، چه عواملی در انعقاد توافق نامه استراتژیک 25 ساله ایران و چین موثر بوده و چالش های اجرای کامل قرار داد مذکور چیست؟ در پاسخ به سوال پژوهش، این فرضیه مطرح شده که بدعهدی غرب در عمل به تعهدات خود ...
بیشتر
سند همکاری ایران و چین تا کنون، پرسش های زیادی را برانگیخته است. در این پژوهش در چارچوب نئورئالیسم تدافعی تلاش شده است به این پرسش پاسخ داده شود، چه عواملی در انعقاد توافق نامه استراتژیک 25 ساله ایران و چین موثر بوده و چالش های اجرای کامل قرار داد مذکور چیست؟ در پاسخ به سوال پژوهش، این فرضیه مطرح شده که بدعهدی غرب در عمل به تعهدات خود در چارچوب برجام، فشار حداکثری امریکا، نیاز اقتصاد ایران به جذب سرمایه و فناوری و تلاش برای برخورداری از حمایت چین در مجامع بین المللی از یک سو و از سوی دیگر چین ایران را یک دارایی بالقوه در غرب آسیا می داند. از این رو، ایران را یک متحد بالقوه می داند. اما اجرای این قرارداد به دلایل مختلف با چالش هایی مواجه می شود. نتایج تحقیق حاکی از آن است که قانون توازن منطقه ای چین و تحریم های امریکا روابط با ایران را محدود می کند. علیرغم عوامل راهبردی در پشت شراکت چین و ایران، مشارکت رو به رشد چین در خاورمیانه طی دو دهه گذشته و روابط آن با مخالفان منطقهای ایران به عنوان عوامل محدودکننده و چالش ساز در روابط دوجانبه عمل میکند.. روش پژوهش، بررسی تطبیقی و روش جمع آوری داده ها کتابخانه ای است. این پژوهش با بررسی سابقه همکاری ایران و چین، عوامل موثر بر توافقنامه استراتژیک25 ساله و چالش های اجرای آن را مورد توجه قرار داده است.
سمیه حمیدی؛ احسان مزدخواه
چکیده
در چند سال اخیر، با گسترش انقلاب صنعتی چهارم و رشد روندهای فرافناورانه‌ای مانند هوش مصنوعی در ساختار جهانی به عنوان یک بزنگاهِ حساس بین‌المللی، امر ژئوپلیتیکال دچار تغییر و تحول شده است. اساساً آشنازدایی از بستر‌های علمی سیاست خارجی و روابط بینالملل در خوانش‌های کلاسیک و روایت‌سازی‌هایی از مسئله وارگی و مسئله بودگی سیال در ...
بیشتر
در چند سال اخیر، با گسترش انقلاب صنعتی چهارم و رشد روندهای فرافناورانه‌ای مانند هوش مصنوعی در ساختار جهانی به عنوان یک بزنگاهِ حساس بین‌المللی، امر ژئوپلیتیکال دچار تغییر و تحول شده است. اساساً آشنازدایی از بستر‌های علمی سیاست خارجی و روابط بینالملل در خوانش‌های کلاسیک و روایت‌سازی‌هایی از مسئله وارگی و مسئله بودگی سیال در این حوزه با تاکید بر روندهایی چون هوش مصنوعی و کلان دادهها منجر به تغییر ژئوپلیتیک به فرا – ژئوپلیتیک شده که این تحولات و ترتیبات نوین بستری برای تغییر رقابت‌های بین‌المللی است. این مقاله با مفروض گرفتن رقابت‌های ژئوپلیتیکی دولت‌ها در قالب هوش مصنوعی و با بهره‌گیری از روش تحلیلی – توصیفی به دنبال پاسخ به این سوال است که ژئوپلیتیک چگونه توسط هوش مصنوعی و کلان دادهها دچار تحول شده است؟ یافتههای پژوهش نشان میدهد که هوش مصنوعی منجر به بازطراحی کارکرد ژئوپلیتیک در عصر کلان دادهها و رقابت‌های الگوریتمی گردیده است.
مجید دهقانیان؛ زهرا احمدی پور؛ رضا شاهقلیان قهفرخی
چکیده
شهرها پدیده های فضایی – جغرافیایی پیچیده ای هستند که برای شناخت آنان باید مطالعه و کارهای بسیاری صورت گیرد ، تامین امنیت نیز به عنوان یکی از اساسی ترین نیازهای انسانی مورد توجه جوامع شهری است . مطالعات امنیتی و تهدیدشناسی همزمان با تحول جوامع، توسعه و تغییر یافته و درمفاهیم امنیت، قدرت و تهدید تحول ایجاد شده است. شناسایی تهدیدات ...
بیشتر
شهرها پدیده های فضایی – جغرافیایی پیچیده ای هستند که برای شناخت آنان باید مطالعه و کارهای بسیاری صورت گیرد ، تامین امنیت نیز به عنوان یکی از اساسی ترین نیازهای انسانی مورد توجه جوامع شهری است . مطالعات امنیتی و تهدیدشناسی همزمان با تحول جوامع، توسعه و تغییر یافته و درمفاهیم امنیت، قدرت و تهدید تحول ایجاد شده است. شناسایی تهدیدات حوزه شهری به خصوص اینکه همزمان با گسترش استفاده از ابزارها و تکنولوژی های نو ، تهدیدهای نویی نیز با آن همراه شده است ضروری به نظر می آید. هدف این پژوهش، تحلیل نقش تهدیدات فناوری پایه در امنیت شهر تهران می باشد. روش این پژوهش کیفی و روش گردآوری دادهها کتابخانهای و اسنادی است. در این پژوهش ادبیات مورد نیاز از طریق مطالعه کتابخانه ای، مصاحبه عمیق وخبرگی تهیه و سپس تنظیم و توزیع پرسشنامه در جامعه آماری صورت پذیرفت. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل پرسشنامه‌ها توسط نرم‌افزار SPSS ، منجر به اولویت بندی مولفه های فناوری پایه در امنیت شهری گردید.یافتههای پژوهش نشان میدهد که تهدیدات نوپدید از جنس فناوری پایه می باشند و برخی از آنان شامل اینترنت اشیا ، هوش مصنوعی(تسلیحات) ، تهدیدات تجارت الکترونیکی (اسکیمینگ الکترونیکی ، باج افزار ها ، بات های مخرب ) ، بیوتروریسم و تهدیدات سایبری (رمز ارزها ) و ریزپرنده ها میباشد که سهم هوش مصنوعی(تسلیحات مبتنی بر هوش مصنوعی ) بالاترین سهم را به خود اختصاص داده است . همچنین مولفه های ذکرشده بیشترین تاثیر را بر امنیت اقتصادی خواهند گذاشت .
فرزاد سلطانی؛ ابراهیم ضرغامی؛ مهدی جاودانی مقدم
چکیده
استراتژی دریایی یکی از مهمترین ابعاد استراتژی ملی قدرت‌های بزرگ به حساب می‌آید. این مساله اگرچه با تحول ماهوی قدرت در سیاست جهانی، اهمیتی را که آلفرد ماهان در «تاثیر و نفوذ قدرت دریایی در تاریخ» مطرح کرده بود را از دست داده است اما در دو دهه اخیر مجددا به عرصه رقابت ژئوپلیتیک قدرت‌های بزرگ بازگشته است. در این میان، اقیانوس هند ...
بیشتر
استراتژی دریایی یکی از مهمترین ابعاد استراتژی ملی قدرت‌های بزرگ به حساب می‌آید. این مساله اگرچه با تحول ماهوی قدرت در سیاست جهانی، اهمیتی را که آلفرد ماهان در «تاثیر و نفوذ قدرت دریایی در تاریخ» مطرح کرده بود را از دست داده است اما در دو دهه اخیر مجددا به عرصه رقابت ژئوپلیتیک قدرت‌های بزرگ بازگشته است. در این میان، اقیانوس هند و شکل گیری ائتلاف بندی‌های جدیدی مانند کواد و آکوس در آن را میتوان نقطه عزیمت جدیدی در بازی قدرت‌های جهانی دانست. در این راستا، این مقاله به این سوال اصلی پرداخته است که اقیانوس هند چه جایگاهی در معادلات ژئوپلیتیک قدرت‌های دریایی با تاکید بر گروه بندی‌های کواد و آکوس دارد؟ یافتههای این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی صورت گرفته نشان دهنده انتقال تدریجی مرکز ثقل اقتصاد و سیاست جهانی از اقیانوس اطلس به اقیانوس هند-آرام است که در پرتو ائتلاف بندی‌های نظامی و امنیتی جدید به تشدید رقابت و تنش میان قدرت‌های بزرگ دریایی منجر خواهد شد.
جغرافیای سیاسی
افشین متقی؛ محمد آمره
چکیده
ائتلاف ها و سازمان‌های منطقهای در جهان کنونی که به سمت نظم چند قطبی در حرکت است، برای تامین منافع کشوهای عضو ضروری به نظر میرسد. کشورهای موجود در سه منطقه آسیای مرکزی، آسیای جنوب غربی و غرب آسیا به دلیل نداشتن یک اتحادیه منطقه فراگیر و کارآمد و دوری گزینی از منطقه‌گرایی نتوانسته‌اند به درستی از ظرفیتهای این مناطق استفاده کنند ...
بیشتر
ائتلاف ها و سازمان‌های منطقهای در جهان کنونی که به سمت نظم چند قطبی در حرکت است، برای تامین منافع کشوهای عضو ضروری به نظر میرسد. کشورهای موجود در سه منطقه آسیای مرکزی، آسیای جنوب غربی و غرب آسیا به دلیل نداشتن یک اتحادیه منطقه فراگیر و کارآمد و دوری گزینی از منطقه‌گرایی نتوانسته‌اند به درستی از ظرفیتهای این مناطق استفاده کنند و وجود اختلافها و خلاء قدرت فراگیر، این مناطق را به محل تنازع قدرت‌های منطقهای و فرامنطقه‌ای تبدیل کرده است. پژوهش پیشرو با استفاده از روش ترکیبی (توصیفی – تحلیلی و پیمایشی) و تحلیل برنامهریزی راهبردی SWOT و با استفاده از اطلاعات و داده‌های اِسنادی و کتابخانهای و کسب نظر 30 تن از کارشناسان خبره جغرافیای سیاسی، علوم سیاسی، مطالعات منطقهای و زبان و ادبیات فارسی از کشورهای ایران، افغانستان، تاجیکستان و قزاقستان، به امکان سنجی تشکیل یک ائتلاف منطقه ای با محوریت جشن و فرهنگ نوروز پرداخته است. نتایج نشان داد که با وجود اختلافات و ضعفهای موجود در زمینه تشکیل اتحادیه نوروز، امتیاز نهایی 2.56 از 5 بدست آمده که نشانگر وجود احتمال تشکیل اتحادیه است، هرچند افزودن استراتژی های اقتصادی و ژئواکونومیک برای تکوین چنین ائتلافی، ضروری است.
جغرافیای سیاسی
مرتضی فیروزی؛ سیّد هادی زرقانی؛ هادی اعظمی؛ زهرا نسیمی
چکیده
اسامی جغرافیایی در طول تاریخ همواره در معرض تغییروتحول بوده است. بعد از تشکیل دولت - ملت‌های مدرن در خاورمیانه و رواج ملی‌گرایی در این منطقه، در راستای ملت‌سازی در تمامی کشورهای منطقه نام‌های جغرافیایی نقش مهمی در تعریف هویت ملی آنان ایفا کرده است. این موضوع برای خلیج فارس نیز صدق میکند. بیشترین نام مورداستفاده برای خلیج فارس در ...
بیشتر
اسامی جغرافیایی در طول تاریخ همواره در معرض تغییروتحول بوده است. بعد از تشکیل دولت - ملت‌های مدرن در خاورمیانه و رواج ملی‌گرایی در این منطقه، در راستای ملت‌سازی در تمامی کشورهای منطقه نام‌های جغرافیایی نقش مهمی در تعریف هویت ملی آنان ایفا کرده است. این موضوع برای خلیج فارس نیز صدق میکند. بیشترین نام مورداستفاده برای خلیج فارس در متون و نقشه‌های تاریخی خلیج فارس بوده است. دراین‌رابطه، علیرغم تحقیقات زیادی که در خصوص نام خلیج فارس انجام‌گرفته شده است، به‌ندرت تحقیقات مرتبط دررابطه‌با مدخل خلیج فارس در فرهنگ‌ها و دانشنامه‌های عثمانی انجام شده است. این پژوهش در تلاش است با روش تحلیلی و توصیفی، به ترجمه و بررسی مدخل‌های مربوط به خلیج فارس در فرهنگ‌ها و دانشنامه‌های معتبر اواخر عثمانی و اوایل ترکیۀ نوین به‌منظور ارائه اطلاعات تاریخی در مورد خلیج فارس بپردازد. در این راستا مدخل‌های مرتبط با خلیج فارس در هفت نمونه از فرهنگ‌ها و دانشنامه‌های عثمانی و ترکیه نوین مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان میدهد، مدخل خلیج فارس جایگاه ویژه در متون فوق داشته است و برای نام خلیج فارس، هر دو نام بحر فارس و بصره کورفزی یا خلیج بصره مورد استفاده قرار گرفته و ارجحیتی در استفاده از آن، حداقل در منابع بررسی‌شدة فوق دیده نمی‌شود. ولی خلیج فارس هم قبل و هم در آن دوران و همچنین دوران بعد از عثمانی نیز همیشه مورداستفاده قرار گرفته است.
جغرافیای سیاسی
جواد حمیدی راوری؛ فرهاد حمزه؛ علی بیژنی
چکیده
همواره در معادلات منطقه ای جغرافیایی ، بازیگران منطقه ای در تلاشند قلمرو ژئوپلیتیکی خود را گسترش دهند . در این میان همواره کشورهای ترکیه ، عربستان ، قطر و ایران در راستای افزایش نفوذ و قدرت گیری در این معادلات هر یک از تاکتیک های خاص و گروه های مختلف استفاده نمودند که در این زمینه در طی سال های اخیر حزب الله لبنان که از مهمترین همپیمانان ...
بیشتر
همواره در معادلات منطقه ای جغرافیایی ، بازیگران منطقه ای در تلاشند قلمرو ژئوپلیتیکی خود را گسترش دهند . در این میان همواره کشورهای ترکیه ، عربستان ، قطر و ایران در راستای افزایش نفوذ و قدرت گیری در این معادلات هر یک از تاکتیک های خاص و گروه های مختلف استفاده نمودند که در این زمینه در طی سال های اخیر حزب الله لبنان که از مهمترین همپیمانان جمهوری اسلامی ایران محسوب می شود ، توانسته به پیروزی های چشم گیری دست پیدا کند و به موازنه آن جایگاه ژئوپلیتیکی ایران را نیز گسترش دهد . در همین زمینه پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی و کاربردی به قدرت منطقه ای حزب الله در ارتقاء جایگاه ژئوپلیتیک ایران پرداخته است . جامعه آماری پژوهش از کلیه کارشناسان نظامی و ژئوپلیتیک تشکیل شده که حجم نمونه آن تعداد 40 نفر تخمین زده شد .در راستای تحلیل یافته ها نیز از آزمون های بینومال تست ، میانگین و همبستگی پیرسون در نرم افزار spss استفاده گردید . پرسش اصلی پژوهش حاضر این مساله است که چه رابطه ای میان قدرت منطقه ای حزب الله و ارتقاء جایگاه ژئوپلیتیک ج ا ایران وجود دارد؟ نتایج نشان داد که میان قدرت منطقه ای حزب الله و خروج نیروهای آمریکایی از خاورمیانه و کاهش نفوذهای عربستان ، اسرائیل ، امارات و قطر رابطه مستقیمی وجود دارد و افزایش قدرت حزب الله پیروزی ایران در بحران سوریه و معادلات سیاسی منطقه خاورمیانه را در پی داشته است .
جغرافیای سیاسی
محمدباقر قالیباف؛ مجید غلامی
چکیده
رژیم ها، نظریه ای شناخته شده در مطالعات سیاسی و روابط بین الملل است که استفاده زیادی در تحلیل پدیده ها در ابعاد مختلف و در سطوح جغرافیایی فراملی و جهانی دارد. هرچند مفهوم «قدرت» نقش کلیدی در فرآیند شکل گیری مفهوم رژیم دارد اما متاسفانه تاکنون ادبیات علمی در دانش ژئوپلیتیک برای بررسی پدیده ها از آن بی بهره مانده است. براین اساس، ...
بیشتر
رژیم ها، نظریه ای شناخته شده در مطالعات سیاسی و روابط بین الملل است که استفاده زیادی در تحلیل پدیده ها در ابعاد مختلف و در سطوح جغرافیایی فراملی و جهانی دارد. هرچند مفهوم «قدرت» نقش کلیدی در فرآیند شکل گیری مفهوم رژیم دارد اما متاسفانه تاکنون ادبیات علمی در دانش ژئوپلیتیک برای بررسی پدیده ها از آن بی بهره مانده است. براین اساس، تبیین ژئوپلیتیکی از مفهوم و نقش «رژیم ها» در ساختارهای جغرافیایی و ورود این مفهوم به تحلیل ژئوپلیتیکی پدیده ها، موضوع مقاله حاضر است. این مقاله تلاش دارد به این پرسش پاسخ دهد که چگونه می توان ساختار و کارکرد مفهوم رژیم ها در محیط های جغرافیایی را با رویکرد ژئوپلیتیکی تبیین کرد؟ در پاسخ به این سوال و با روش توصیفی تحلیلی، فرضیه مقاله عبارتست از این که «رژیم، ساختاری پیچیده ای از عناصر عینی و ذهنی است که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم وظیفه سازماندهی سیاسی فضای ساختار جغرافیایی را برعهده دارد و با توزیع فضایی قدرت میان اجزای این ساختار، کارکرد ساختار را کنترل و تولید قدرت می کند؛ درواقع، رژیم ها، عامل تنظیم گر کارکرد ساختارهای ژئوپلیتیکی و یک سیستم حکمرانی اند». یافته های پژوهش نشان می دهد که رژیم های ذهنی موضوع دانش های مطالعات اجتماعی، سیاسی و روابط بین الملل هستند و به طور خاص، موضوع مورد بحث در دانش ژئوپلیتیک به شمار نمی آیند اما وقتی در قالب نهادها و سازمان ها عینیت می یابند و بر محیط های جغرافیایی اثر می گذارند، موضوع بحث ما در رشته ژئوپلیتیک می گردند.
جغرافیای سیاسی
مرضیه هنری چوبر؛ مرتضی قورچی
چکیده
گفتمان‌سازی جمهوری اسلامی ایران در سیاست خارجی و در ارتباط با منطقه شمال آفریقا در دوره های دفاع مقدس، سازندگی، اصلاحات، مهرورزی وتدبیر و امید گرایشات متفاوتی را با توجه به شرایط حاکم برکشور تجربه کرده است. ایران همواره درصدد بوده که سیاست‌هایی متناسب نسبت به شمال آفریقا و کشورهای این منطقه به‌ویژه کشور لیبی اتخاذ کند. منطقه شمال ...
بیشتر
گفتمان‌سازی جمهوری اسلامی ایران در سیاست خارجی و در ارتباط با منطقه شمال آفریقا در دوره های دفاع مقدس، سازندگی، اصلاحات، مهرورزی وتدبیر و امید گرایشات متفاوتی را با توجه به شرایط حاکم برکشور تجربه کرده است. ایران همواره درصدد بوده که سیاست‌هایی متناسب نسبت به شمال آفریقا و کشورهای این منطقه به‌ویژه کشور لیبی اتخاذ کند. منطقه شمال آفریقا به دلیل غنی بودن از منابع انرژی و موقعیت ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی خاص خود همواره در طول تاریخ شاهد دخالت‌های آشکار و پنهان قدرت‌های منطقهای و فرامنطقه‌ای بوده است، از سوی دیگر ایران نیز به عنوان قدرتی منطقه ای که دارای زمینه‌های مشترک ایدئولوژی با کشورهای منطقه شمال آفریقا می باشد سعی دارد به عنوانی کنش‌گری فعال در این منطقه ایفای نقش کند. پژوهش حاضر با استفاده از رویکرد تحلیل گفتمان سعی در تبیین جایگاه شمال آفریقا در گفتمان‌های ژئوپلیتیکی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران دارد تا گفتمان های ژئوپلیتیکی دوره‌های ذکر شده را با بهره‌گیری از روش تحلیل گفتمان که روشی توصیفی ـ تحلیلی میباشد تبیین کند و چگونگی شکل‌گیری گفتمان‌های ژئوپلیتیکی دوره های مختلف را با استفاده از مدل‌های مفهومی به تصویر کشیده و سپس سیاست خارجه‌ای همگام و مناسب با گفتمان ژئوپلیتیکی در راستای حصول به حداکثر منافع ملی برای مناسبات آینده ایران با کشور لیبی را پیشنهاد می کند.
جغرافیای سیاسی
حسین ربیعی
چکیده
مرزها همان اندازه که سدی برای جدایی و تعیین حد و حدود هستند می توانند محلی برای کنش و تعامل مردمان و پلی برای ارتباط ساکنان دو طرف مرز باشند. در گوشه و کنار جهان بسته به تاریخ، سنتها، فرهنگ مردمان و از همه مهمتر سیاست حکومت ها، گونه های مختلفی از مرزداری دیده می شود. شیوه اداره مرز ایران و ترکمنستان با وجود تاریخ نسبتاً طولانی فراز و ...
بیشتر
مرزها همان اندازه که سدی برای جدایی و تعیین حد و حدود هستند می توانند محلی برای کنش و تعامل مردمان و پلی برای ارتباط ساکنان دو طرف مرز باشند. در گوشه و کنار جهان بسته به تاریخ، سنتها، فرهنگ مردمان و از همه مهمتر سیاست حکومت ها، گونه های مختلفی از مرزداری دیده می شود. شیوه اداره مرز ایران و ترکمنستان با وجود تاریخ نسبتاً طولانی فراز و فرودهای بسیاری داشته است. پیش از استقلال ترکمنستان این مرز از سوی شوروی مرز ایدئولوژیک تلقی می شد که به شدت محافظت و کنترل می شد. در ابتدای استقلال ترکمنستان با هدف برقراری تعامل دو طرفه بین ایران و ترکمنستان توافقاتی برای گذرمرزی ساکنان دو سوی مرز انجام شد که در سالهای اخیر از سوی ترکمنستان لغو شده و در حال حاضر دوباره محدودیت های زیادی برای رفت و آمد مرزنشینان وضع شده است. این مقاله عوامل و زمینه های این فراز و فرود را بررسی کند. به این منظور ابتدا مباحث نظری در مورد مطالعات مرزی و مدیریت مرز طرح می شود و سپس نمونه هایی از واقعیت های مدیریت مرز در این منطقه بررسی می شود. فرضیه مقاله این است که سیاست های داخلی ترکمنستان بیشترین تأثیر را بر وضعیت فعلی داشته است. این مقاله از طریق مشاهده میدانی، مصاحبه با مرزبان ها و ساکنین مرز و نیز برخی آمار و ارقام کتابخانه ای جریان مرزبانی را در این مرز تحلیل می کند.
جغرافیای سیاسی
مریم وریج کاظمی؛ عزت الله عزتی؛ عبدالرضا فرجی راد
چکیده
هدف این پژوهش پرداختن به ژئواکونومی انرژی روسیه است که با تدوین استراتژی انرژی2035 علاقمند به نفوذ و کنترل بازارهای مصرف آسیای شرقی(ژاپن، چین و کره جنوبی) برای گسترش هژمونی خود می باشد. بنابراین تلاش می شود با روش تحلیلی-توصیفی و استفاده از آخرین داده های آماری به این پرسش پاسخ داده شود که آیا روابط ژئواکونومیک روسیه در حوزه انرژی با ...
بیشتر
هدف این پژوهش پرداختن به ژئواکونومی انرژی روسیه است که با تدوین استراتژی انرژی2035 علاقمند به نفوذ و کنترل بازارهای مصرف آسیای شرقی(ژاپن، چین و کره جنوبی) برای گسترش هژمونی خود می باشد. بنابراین تلاش می شود با روش تحلیلی-توصیفی و استفاده از آخرین داده های آماری به این پرسش پاسخ داده شود که آیا روابط ژئواکونومیک روسیه در حوزه انرژی با بازارهای آسیای شرقی می تواند کنترل کننده گفتمان و استراتژی کشورهای مصرف کننده به نفع هژمون اقتصادی روسیه باشد؟. برای پاسخ به این پرسش ابتدا استراتژی انرژی2035 روسیه و میزان تولید و صادرات گاز و نفت این کشور و در نهایت میزان مصرف و واردات نفت و گاز بازارهای آسیای شرقی و سهم روسیه در آن، همینطور همکاری های انرژی ژاپن، چین و کره جنوبی با روسیه مورد بررسی قرار می گیرد و نتیجه گیری حاکی از آن است که با توجه به مقاصد متنوع تامین انرژی بازارهای آسیای شرقی و عملیاتی شدن استراتژی انرژی این کشورها مبنی بر کاهش گازهای گلخانه ای، روسیه نمی تواند مطابق سند استراتژی انرژی2035 موفق عمل نماید.
)
