سیّد هادی زرقانی؛ ملیحه اخباری؛ ندا چاره ئی؛ نجمه محمودی
چکیده
کشورهایی که از حیث منابع تأمین آب در رابطه با همسایگان (بالادست) خود از موقعیت فرودستی برخوردارند، اغلب منفعلانه عمل می‌کنند؛ بهویژه چنانچه نتوانند نظر مساعد همسایگان (در حوضۀ آبریز مشترک) را با خواست خود جلب و همراه سازند، با این همسایهها دچار چالش و نزاع خواهند شد. عکس این موضوع هم صادق است؛ آنجایی که گاها،ً کشورهای بالادست ...
بیشتر
کشورهایی که از حیث منابع تأمین آب در رابطه با همسایگان (بالادست) خود از موقعیت فرودستی برخوردارند، اغلب منفعلانه عمل می‌کنند؛ بهویژه چنانچه نتوانند نظر مساعد همسایگان (در حوضۀ آبریز مشترک) را با خواست خود جلب و همراه سازند، با این همسایهها دچار چالش و نزاع خواهند شد. عکس این موضوع هم صادق است؛ آنجایی که گاها،ً کشورهای بالادست از این موقعیت به‌عنوان ابزاری سیاسی جهت فشار بر رقیب و امتیازگیری بیشتر بهره‌‌برداری مینمایند. این پژوهش، با روش توصیفی- تحلیلی و با استناد به منابع معتبر، به دنبال بررسی و تحلیل تنگناهای هیدروپلیتیک ترکمنستان در رابطه با همسایگان است. مفروض مقاله این است که موقعیت جغرافیایی و وضعیت هیدروپلیتیک ترکمنستان از حیث تامین منابع آب بهگونهای است که این کشور با همسایگان خود در این زمینه، چالش‌های اساسی خواهد داشت. یافتههای پژوهش نشان میدهد ترکمنستان نسبت به اغلب همسایگان در موقعیت فرودستی قرار دارد. این مسئله بهصورت بالقوه(از ناحیه ایران) و بالفعل(از ناحیه افغانستان و چهار جمهوری آسیایمرکزی) برای ترکمنستان ایجادکنندۀ زمینههای بروز چالش هیدروپلیتیک برای این کشور در رابطه با همسایگان خواهد بود. ضمن اینکه تاثیرگذاری برخی متغیرها همچون تغییر اقلیم و تداوم خشکسالی‌ها، افزایش نسبت شهرنشینی و تغییر سبک زندگی و به تبع آن افزایش شدید مصرف آب و ضرورت تولید برخی محصولات کشاورزی استراتژیک، بهطورقطع در آینده‌ای نزدیک، موجب تشدید بحران هیدروپلیتیک بین ترکمنستان و همسایگان خواهد بود.
مصطفی ایستگلدی؛ محمد قنبری؛ رضا پویا؛ مجتبی روستا
چکیده
هدف نوشتار حاضر، فراتحلیلی بر پژوهشهای انجامشده در حوزه شهرهای مرزی، نظم و امنیت در استان سیستان و بلوچستان میباشد. در این پژوهش از روش فراتحلیل و نرمافزار CMA2 و SPSS بهره گرفته شده است. جامعۀ آماری تحقیق شامل کلیه تحقیقات و مطالعات انجامشده(18 طرح پژوهشی، 8 پایاننامه، 5 کتاب و 42 مقالات همایشی)،(73 نمونه) در دفتر تحقیقات ...
بیشتر
هدف نوشتار حاضر، فراتحلیلی بر پژوهشهای انجامشده در حوزه شهرهای مرزی، نظم و امنیت در استان سیستان و بلوچستان میباشد. در این پژوهش از روش فراتحلیل و نرمافزار CMA2 و SPSS بهره گرفته شده است. جامعۀ آماری تحقیق شامل کلیه تحقیقات و مطالعات انجامشده(18 طرح پژوهشی، 8 پایاننامه، 5 کتاب و 42 مقالات همایشی)،(73 نمونه) در دفتر تحقیقات کاربردی فرماندهی انتظامیاستان سیستان و بلوچستان در بازه زمانی 97-1389 میباشد. یافتههای پژوهش نشان میدهد که اگرچه تحقیقات صورتگرفته در زمینه امنیت در شهرهای مرزی استان سیستان و بلوچستان توانستهاند تا اندازه زیادی دستاوردهای پژوهشی مهم و راهگشایی عرضه کنند، اما، بیشتر تحقیقات، «امنیت» را بهصورت عام موردمطالعه قرار داده و بدون لحاظکردن دقائق مفهومیو ظرائف نظری که در مورد انواع امنیت وجود دارد، سعی در مطالعه آن در کلیترین معنایش کردهاند. نتیجه این وضعیت، چیزی جز غفلت از وجوه مختلف امنیت، ابعاد متنوع آن و نیازهای پژوهشی مختلفی که هر کدام از این وجوه متنوع جهت بررسی نیاز دارد، نیست. بعلاوه، تقریبا تمام پژوهشهایی که مورد فراتحلیل قرار گرفتند، مبتنی بر روشهای پژوهش کمّی(بهویژه پیمایش) بودند(عدمتوجه جدی به روشهای کیفی در پژوهشها). همچنین، مشخص گردید که مهمترین پدیدههایی که در زمانۀ حاضر در مکانهای مرزی(استان سیستان و بلوچستان)، شکل میگیرند و میتوانند بر مقوله امنیت این مکانها تاثیرگذار باشند، پدیدههای درونمکانی(فضای مجازی و تغییرات شیوه زندگی) و پدیدههای فرامکانی(تشکیل گروهکها در فضاهای مجاور، بیثباتی داخلی و تغییر حکومتها و حرکتهای فرامنطقهای جمعیتی) هستند که به این عوامل توجه کافی نشده و تعدد و شیوع تحقیقات در این زمینه، به اندازه کافی نیست. در پایان نوشتار، متناسب با یافتههای تحقیق، الگوی نهایی پیشنهادی پژوهش در هفت محور ارائه گردیده است.
مراد کاویانی راد؛ آرش سلطانی
چکیده
انسان‌ها با نگرش به مجموعه باورها و کنشهایشان،منشأ معنادهی و هویتسازی برای مکان بهشمار میروند و با توجه به وابستگی‌های مکانیشان برای زیستگاه خود تصمیمگیری و تصمیمسازی می‌کنند.رأیدهی به‌عنوان کنشی سیاسی- مکانی، نمودی از این تصمیمهاست که در پیوند با هویت و تعلق مکانی افراد است. تجربه انتخابات در مقیاس فروملی ...
بیشتر
انسان‌ها با نگرش به مجموعه باورها و کنشهایشان،منشأ معنادهی و هویتسازی برای مکان بهشمار میروند و با توجه به وابستگی‌های مکانیشان برای زیستگاه خود تصمیمگیری و تصمیمسازی می‌کنند.رأیدهی به‌عنوان کنشی سیاسی- مکانی، نمودی از این تصمیمهاست که در پیوند با هویت و تعلق مکانی افراد است. تجربه انتخابات در مقیاس فروملی در کشورمان، گویای آن است که بین تعلق مکانی افراد و سوگیری آراء نامزدها در قالب مفهوم آراء زادگاهی در بسیاری از حوزه‌های انتخابیه، همبستگی برقرار است. مقالۀ حاضر که دروندادهای(دادهها و اطلاعات) مورد‌‌‌‌‌نیاز آن به روش کتابخانهای گردآوری شده است؛ ماهیتی توصیفی - تحلیلی دارد و بر این فرضیه استوار است که توزیع فضایی رأی در حوزه انتخابیه میاندوآب، شاهین‌دژ و تکاب تابعی از هویت و تعلق مکانی(آراء زادگاهی)رأیدهندگان است. نتیجه پژوهش نشان داد که توزیع فضایی رأی با دورشدن از شور انقلابی دهۀ نخست نظام ج.ا.ا.، تابعی از هویت مکانی، هماوردی مکانی و شمار دارندگان حق رأی شهرستانهای تشکیل‌دهنده این حوزه انتخابیه است.بدین معنا که هویت مکانی در پراکنش فضایی آراء و جهت‌دهی به آراء زادگاهی نامزدهای انتخاباتی حوزه انتخابیه (میاندوآب،شاهین‌دژ و تکاب) مؤثر بوده است.
محمدباقر قالیباف؛ عباس احمدی کرچ؛ یاشار ذکی؛ احسان لشگری تفرشی؛ مرتضی رضوی نژاد
چکیده
توزیع فضایی قدرت سیاسی- اجرایی در کشورها الگوهای متفاوتی دارد که در ایران از الگوی بسیط متمرکز استفاده می‌شود؛ گرچه این نوع نظام حکومتی در دهه اول انقلاب اسلامی سبب شد یکپارچگی و انسجام ملی کشور حفظ شود، اما در حال حاضر با توجه به تغییرات و دگرگونی‌های گسترده به نظر میرسد کم کم تبدیل به عاملی بازدارنده برای پیشرفت و توسعه کشور ...
بیشتر
توزیع فضایی قدرت سیاسی- اجرایی در کشورها الگوهای متفاوتی دارد که در ایران از الگوی بسیط متمرکز استفاده می‌شود؛ گرچه این نوع نظام حکومتی در دهه اول انقلاب اسلامی سبب شد یکپارچگی و انسجام ملی کشور حفظ شود، اما در حال حاضر با توجه به تغییرات و دگرگونی‌های گسترده به نظر میرسد کم کم تبدیل به عاملی بازدارنده برای پیشرفت و توسعه کشور شده است. سوال اصلی این پژوهش این است که مهمترین آسیب‌هایی که نظام بسیط متمرکز برای کشور ایجاد کرده است کدام‌اند؟ و شدت این آسیب‌ها نسبت به یکدیگر چگونه است؟ بر اساس مطالعات این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی و با مشارکت 185 نفر از نخبگان علمی، اجرایی کشور انجام شده، 10 محور موضوعی به‌عنوان مهمترین آسیب‌های نظام بسیط متمرکز شناسایی و اولویتبندی شدند. این آسیب‌ها به ترتیب در آزمون آماری t تک نمونه‌ای مورد سنجش قرار گرفت و در نهایت به ترتیب شدت آسیب: کم‌توجهی به اقتضائات ویژگی‌های محلی(33.00t:)؛ مغفول ماندن ظرفیت‌های قانونی و قانونگذاری(24.00t:)، ناکارآمدی نظام اداری-اجرای(24.00t:)، بی‌عدالتی فضایی و توسعه نامتوازن(23.00t:)، مشارکت ناقص مردم در اداره امور محلی(23.00t:)، عدم تفکیک فرآیندی فعالیت‌ها و مسئولیت‌ها(22.00t:)، عدم مسئولیت‌پذیری، حس تعلق و پاسخگویی مسئولین محلی(22.00t:)، تجمع فشارها بر دولت مرکزی(21.00t:)، عدم توسعه حزبگرایی(16.00t:)، تداوم فرهنگ سیاسی اقتدارگرا و متملقگو(14.00t:) اصلیترین چالش‌هایی هستند که نظام بسیط متمرکز در کشور ایجاد کرده است و به نظر میرسد جمهوری اسلامی ایران برای پیشرفت و توسعه با روندی سریعتر، لاجرم می‌بایست به این آسیب‌ها توجه کافی نشان دهد تا مسیر تعالی جامعه را از طریق تغییر در میزان تمرکز در بستر نظام بسیط غیر متمرکز، هموار نماید.
هادی اعظمی؛ اکبر حیدری تاشه کبود؛ حسین رستمی
چکیده
امروزه شناخت وضع موجود و چشماندازسازی وضع مطلوب در ارتباط با تحلیل فضایی زیرساختها در پرتو ملاحظات امنیتی و دفاعی و با بهرهگیری از رویکردهایی همچون مطالعات آیندهنگرانه و بهکارگیری توأمان آن با سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS)، از اهمیتی اساسی در حوزۀ تصمیمسازی و برنامهریزیهای متناسب با آن در مطالعات آمایش دفاعی ...
بیشتر
امروزه شناخت وضع موجود و چشماندازسازی وضع مطلوب در ارتباط با تحلیل فضایی زیرساختها در پرتو ملاحظات امنیتی و دفاعی و با بهرهگیری از رویکردهایی همچون مطالعات آیندهنگرانه و بهکارگیری توأمان آن با سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS)، از اهمیتی اساسی در حوزۀ تصمیمسازی و برنامهریزیهای متناسب با آن در مطالعات آمایش دفاعی برخوردار میباشد. از اینرو، هدف پژوهش حاضر، تحلیل پیشرانهای موثر بر توزیع فضایی زیرساختهای استان خراسانرضوی با رویکرد پدافند غیرعامل و استفاده از مطالعات آیندهپژوهی میباشد که برای نیل بهاین مقصود از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، مطالعات کتابخانهای- اسنادی و پیمایشهای آماری در چارچوب تحلیلهای مدلی، نرمافزاری(میکمک و سناریوویزارد) و سیستمی(GIS) استفاده گردید. جامعۀ آماری تحقیق در دو مقیاس انسانی و فضایی تعریف گردید. در بُعد فضایی، کل فضای جغرافیایی استان خراسانرضوی و در مقیاس انسانی، با استفاده از الگوی غیرتصادفی هدفمند، 40 نفر از کارشناسان(15 نفر) و نخبگان(25 نفر) مطرح در حوزۀ پژوهش حاضر که از دانش علمی و اجرائی لازم برخوردار بودند، به‌عنوان نمونۀ مطالعاتی، انتخاب شدند. نتایج نشان داد که با توجه بهمجموع شاخصهای تحقیق، پهنههای آسیبپذیر استان خراسانرضوی در پنج حوزه بهصورت پهنههایی با آسیبپذیری خیلی زیاد(7.33 درصد)، زیاد(16.52 درصد)، متوسط(29.78 درصد)، کم(16.94 درصد) و خیلیکم(29.4 درصد)، قابل‌تفکیک است. همچنین، بهاعتبار نتایج به‌دست‌آمده، الگوهای تراکم و پراکندگی زیرساختهای محدودۀ موردمطالعه بهترتیب متمرکز و خوشهای و بهصورت خودهمبستۀ تصادفی بوده است. در این بین، عواملی همچون ضوابط قانونی- سیاستگزاری و زیرساختی- نهادی، به‌عنوان پیشرانهای کلیدی اثرگذار بر توزیع فضایی زیرساختهای استان شناسایی شدند و متناسب با آن، الگوهای آتی قابلتحقق در سه گروه سناریوهایی با مطلوبیت بالا(وضعیت سبز)، قابلقبول(وضعیت زرد) و بحران(وضعیت قرمز)، ارائه شدند. در نهایت نیز پیشنهادهایی جهت افزایش مطلوبیت زیرساختهای استان خراسانرضوی ارائه گردید.
محمود مبارکشاهی؛ محمد رضا حافظ نیا؛ ریباز قربانی نژاد؛ ابراهیم رومینا
چکیده
مبحث قومیت ومطالبات قومی یکی ازموضوعات موردتوجه درحوزۀ مطالعات علومانسانی است. دراین میان، جغرافیایسیاسی به‌عنوان یکی از رشته‌های پویا دراین حوزه، بهدلیل ماهیت فلسفی خود که همانا مطالعه و بررسی بُعد سیاسی فضا است، با نگرشی سیستمی، موضوع پراکندگی فضایی اقلیت‌ها وپراکنش نواحی قومی را موردمطالعه قرارمیدهد. دراین ...
بیشتر
مبحث قومیت ومطالبات قومی یکی ازموضوعات موردتوجه درحوزۀ مطالعات علومانسانی است. دراین میان، جغرافیایسیاسی به‌عنوان یکی از رشته‌های پویا دراین حوزه، بهدلیل ماهیت فلسفی خود که همانا مطالعه و بررسی بُعد سیاسی فضا است، با نگرشی سیستمی، موضوع پراکندگی فضایی اقلیت‌ها وپراکنش نواحی قومی را موردمطالعه قرارمیدهد. دراین مقاله تلاش شده است هستیشناسی دولت‌های ناحیه‌ای از دو منظر ماهیت وضرورت، مورد بررسی واقع گردد و بهاین سوال اساسی پاسخ داده شود که چه عواملی ماهیت و ضرورت تشکیل چنین سازه‌هایی را توجیهپذیرمیسازند؟ در حوزۀ جغرافیایسیاسی،"هارتشورن" و"گاتمن" با بحث از علت وجودی دولت، برنقش نیروهای واگرا وهمگرا درایجاد و تداوم بقای کشور تاکید نمودهاند؛ دراین مقاله ضمن اشاره ونقد این نظریه‌ها، به بررسی عوامل موثر در هستیشناسی یا بهعبارت دیگر ضرورت و چرایی دولت‌های ناحیه‌ای که امروزه درقالب الگوهای فدرالی و خودمختار، دربرخی ازکشورها بهمنصه ظهوررسیدهاند، میپردازیم. هستیشناسی دولت‌های ناحیه‌ای درچارچوب حکومت‌های ملی و مستقل، قابلیت تبیین و بررسی را دارند. ماهیت این گونه سازه‌های فضایی، بدون وجود کشور وحکومت ملی مستقل، امکان طرح نداشته وموضوعیت خود را از دست میدهند. این مقاله، از لحاظ هدف، بنیادی بوده واز لحاظ ماهیت، توصیفی- تحلیلی میباشد. دراین تحقیق روش گردآوری اطلاعات، باتوجه به نوع وابعاد آن بهصورت کتابخانهای میباشد. نتایج تحقیق نشان میدهد عواملی همچون حق تعیین سرنوشت و خودگردانی ناحیه‌ای، تقسیم قدرت درابعاد مختلف فضایی، ادراک هویتی وفضایی، شکوفایی توانمندی‌های ناحیه‌ای، هویتطلبی ناحیه‌ای، بحرانزدایی منطقه‌ای و محلی از قلمرو ملی و مدیریت فضا و ایجاد تفاهم میان سازه‌های ناهمگون و ایجاد تعادل ناحیه‌ای، ضرورت وماهیت تشکیل دولت‌های ناحیه‌ای را توجیهپذیرمیسازند.
حسام الدین حجت زاده؛ محمد باغستانی کوزه گر؛ شهربانو دلبری
چکیده
در هزارۀ نوین، بازگشت به سیاستگرایی کلاسیک و وجود احزاب سیاسی- مذهبی کارآمد، یکی از مهمترین شاخصهای توسعۀ اجتماعی در مقیاس ملی و عاملی اثرگذار در ثبات و شکوفایی ملتهای مختلف در عرصۀ سیاستگذاریهای بینالمللی به شمار میآید. از این رو، هدف پژوهش حاضر تحلیل پیشرانهای کلیدی مؤثر بر شکلگیری جریان سیاسی- مذهبی ...
بیشتر
در هزارۀ نوین، بازگشت به سیاستگرایی کلاسیک و وجود احزاب سیاسی- مذهبی کارآمد، یکی از مهمترین شاخصهای توسعۀ اجتماعی در مقیاس ملی و عاملی اثرگذار در ثبات و شکوفایی ملتهای مختلف در عرصۀ سیاستگذاریهای بینالمللی به شمار میآید. از این رو، هدف پژوهش حاضر تحلیل پیشرانهای کلیدی مؤثر بر شکلگیری جریان سیاسی- مذهبی روشنیه در شبه قارۀ هند با رویکرد آیندهپژوهی میباشد. روش تحقیق به کار گرفته شده، توصیفی- تحلیلی، مبتنی بر مطالعات کتابخانهای، پیمایشهای میدانی و نرمافزاری است. جامعه آماری پژوهش حاضر عبارت از مجموعه افراد و متخصصانی که پیرامون شکلگیری جریانهای سیاسی- مذهبی در حوزۀ جنوب شرق آسیا و شبه قارۀ هند میباشد که از دانش و تجربۀ کافی برخوردار بوده و به دلیل عدم امکان دسترسی به همگان، با استفاده از روش گلوله برفی، تعداد 40 نفر به‌عنوان نمونۀ آماری، جهت ادامه مطالعات، انتخاب شدند. نتایج نشان داد که میزان صحت و اعتبار دادههای پژوهش در قالب شاخص پُرشدگی با ضریبی نزدیک به (98%) مورد تائید قرار گرفت. همچنین، توزیع متغیرهای پژوهش، نشان از سهم قابل توجه و کلیدی عناصری با اثرگذاری متوسط (282) در حالت مستقیم و 4650 در وضعیت غیرمستقیم است. متناسب با آن، الگوهای آتی قابل تحقق در سه گروه سناریوهایی با مطلوبیت بالا(وضعیت سبز)، قابل قبول(وضعیت زرد) و بحران(وضعیت قرمز)، ارائه شدند.
