با همکاری انجمن ژئوپلیتیک ایران

نوع مقاله : مقالات علمی -پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری جغرافیای سیاسی، دانشگاه خوارزمی تهران

2 گروه آموزشی جغرافیای سیاسی ، دانشگاه خوارزمی تهران

چکیده

نظام حقابه یا رژیم حقوقی منابع آبی مشترک، همچنان اصلی‌ترین دغدغه کشورهای واقع در حوضه رودهای بین‌المللی است. در این باره، به دلیل اختلاف دیدگاه کشورهای ساحلی واقع در حوضه این رودها، بر سر میزان و چگونگی بهره‌برداری از این منابع، تعیین رژیم حقوقی این رودها همچنان سخت و لاینحل می‌نماید. در مجموع رویکرد و گونه برهم‎کنشی دولت‌ها در بهره‏برداری از این منابع، منبعث از دو دیدگاه است: دیدگاهی که ضمن پذیرش مسئله کم آبی، با اعمال مدیریت صحیح، آب را عاملی مهم در همکاری‌های منطقه‌ای در نظر می‌گیرد. در مقابل دیدگاه دوم، با توجه به قطعی بودن کشمکش و بی‌ثباتی بر سر منابع طبیعی، منازعه و بحران را بر سر منابع آبی مشترک نیز قطعی می‌داند. بر این اساس، مقاله حاضر با ماهیت تحلیل محتوی، ضمن بررسی اصول حاکم بر بهره‌برداری از منابع آبی رودهای بین‌المللی، با این فرض که جایگاه جغرافیایی (روابط بالادستی- پایین‌دستی) و موقعیت هیدروهژمونی کشورهای ساحلی، در اتخاذ اصول حاکم بر رودهای بین‌المللی موثر است، به بررسی نسبت تطابق این اصول با رویکردها و نگرش‌های هیدروپلیتیک کشورهای حوضه این رودها پرداخته است. داده‎ها و اطلاعات مورد نیاز مقاله به روش کتابخانه‌ای (کتب، نشریات و اینترنت) گردآوری شده، به این نتیجه رسیده است که اتخاذ یا تدوین اصول حاکم بر بهره‌برداری از رودهای بین‌المللی می‌تواند برگرفته از موقعیت بالادستی- پایین‌دستی و نیز  وضعیت هیدروهژمونی کشورهای حوضه یک رودخانه باشد. رویکرد همکاری‌محور از سوی کشورهای پایین‌دستی و یا با وزن ژئوپلیتیک پایین و رویکرد منازعه‌محور از سوی کشورهای بالادستی و یا با وزن ژئوپلیتیکی بالا.  

کلیدواژه‌ها

CAPTCHA Image