منطقه‌گرایی انرژی؛ مطالعه موردی مدیترانه شرقی

نوع مقاله : مقالات علمی -پژوهشی

نویسندگان

• محمدرضا مجیدی ¹
• بهرام امیراحمدیان ²
• سیدمحمود حسینی ³

¹ دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

² استادیار گروه مطالعات روسیه، واحد جهان، دانشگاه مطالعات تهران، تهران، ایران

³ دانشجو دکتری علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

https://doi.org/10.22067/pg.2021.70845.1055

چکیده

کشف ذخایر گاز، تاثیر قابل ملاحظه ­ای بر موازنه اقتصادی، ژئوپلیتیکی و سیاسی در منطقه مدیترانه شرقی داشته است. توسعه میادین و انگیزه بازیگران دولتی برای استخراج  و صادرات احتمالی باعث شده تا منطقه انرژی در مدیترانه شرقی شکل بگیرد. اگرچه در نظریات کلاسیک منطقه­ گرایی، تشکیل منطقه با قرابت جغرافیایی و انگیزه امنیتی بازیگران دولتی گره خورده و عوامل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی به­ عنوان عناصر وابسته و فرعی در نظر گرفته می­ شوند اما در این پژوهش تلاش شده تا عامل انرژی را به­ مثابه عاملی مستقل در شکل­ گیری منطقه در نظر گرفته شود. این مساله باعث شده تا نقش بازیگران و عوامل دیگری در نظم منطقه­ ای مدیترانه شرقی مورد تاکید واقع شود. سوال اصلی مقاله آن است که فاکتورها و عوامل دخیل در شکل­ گیری یک منطقه انرژی کدامند و چه تاثیری روی امنیت و نظم منطقه ­ای به ویژه در منطقه­ مدیترانه شرقی داشته ­اند؟ فرضیه این مقاله آن است اکتشاف انرژی و ظهور منطقه انرژی در مدیترانه شرقی باعث شده تا بازیگران مختلفی از جمله بازار، شرکت­ها و تنظیم کننده ­های ملی و بین­ المللی با فشار روی دولت ­های منطقه از درگیری­ ها و منازعات مستقیم ژئوپلیتیک جلوگیری کرده و بسترهای همکاری و به تعبیر بهتر رقابت غیر مستقیم را فراهم آوردند.  

کلیدواژه‌ها

• منطقه‌گرایی
• منطقه‌ای شدن
• مدیترانه شرقی
• تنظیم‌کننده‌ها

مراجع

1. Adamides, C., & Christou, O., (2014). Policy dilemmas of energy securitization in the Eastern Mediterranean. European Consortium for Political Research (ECPR) General Conference, Glasgow, UK.‏
2. Amirova, Mammadova, S., (2018). The Southern Gas Corridor and Second Phase of the Caspian Energy Development. In Pipeline Politics and Natural Gas Supply from Azerbaijan to Europe(pp. 121-158). Springer VS, Wiesbaden.‏
3. Balmaceda, M.M., (2018). Differentiation, materiality, and power: Towards a political economy of fossil fuels. Energy Research & Social Science, 39, 130-140.‏
4. Biamouridis, A., & Tsafos, N., (2015). Financing gas projects in the Eastern Mediterranean. German Marshall Fund of the United States.‏
5. Breslin, S., & Higgott, R., (2000). Studying regions: learning from the old, constructing the new. New political economy5(3), 333-352.‏
6. Buzan, B., & Waever, O., (2003). Security complexes: a theory of regional security in Regions and Powers: The Structure of International Security. (pp.40-89). Cambridge: Cambridge University Press.
7. Buzan, B., Wæver, O., Wæver, O., & De Wilde, J., (1998). Security: A new framework for analysis. Boulder:Lynne Rienner Publishers.‏
8. Cabras, S., (2021). American LNG and the EU-Russia Relationship: The End of Moscow’s Energy Weapon? Bruges: Stefano Cabras.
9. Ciută, F., (2010). Conceptual notes on energy security: total or banal security?. Security Dialogue, 41(2), 123-144.‏
10. Corry, O., (2010). What is a (global) polity?. Review of International Studies, 36(S1), 157-180.‏
11. Corry, O., (2012). Securitisation and ‘riskification’: Second-order security and the politics of climate change. Millennium, 40(2), 235-258.‏
12. Darbouche, H., El-Katiri, L., & Fattouh, B., (2012). East Mediterranean Gas–what kind of a game-changer?. Oxford: Oxford Institute for Energy Studies.‏
13. Dehghani FiroozAbadi, S.J., (2009). Evolution in regionalism theories. Central Eurasian studies, 2(5), 99-116. [ In Persian]
14. Demiryol, T., (2020), Natural gas and geopolitics in the Eastern Mediterranean, at: https://tr.boell.org/en/2020/09/07/natural-gas-and-geopolitics-eastern-mediterranean
15. Dodds, K. J., & Sidaway, J. D., (1994). Locating critical geopolitics. Environment and Planning D: Society and Space, 12(5), 515-524.‏
16. Dubash, N. K., & Florini, A., (2011). Mapping global energy governance. Global Policy, 2, 6-18.‏
17. Goldthau, A., & Sitter, N., (2020). Power, authority and security: The EU’s Russian gas dilemma. Journal of European integration, 42(1), 111-127.‏
18. Goldthau, A.C., Richert, J., & Stetter, S., (2020). Gas finds, energy governance, and the emergence of the Eastern Mediterranean as a geopolitical region. Review of Policy Research, 1-19.
19. Hulbert, M., & Goldthau, A., (2013). Natural gas going global? Potential and pitfalls. The Handbook of Global Energy Policy, 98-112.‏
20. Hurrell, A., (1995). Explaining the resurgence of regionalism in world politics. Review of international Studies, 21(4), 331-358.‏
21. Johnson, C., & VanDeveer, S.D., (2021). Energy Regionalisms in Theory and Practice. Review of Policy Research, 1-20. org/10.1111/ropr.12422
22. Judge, A., & Maltby, T., (2017). European Energy Union? Caught between securitisation and ‘riskification’. European journal of international security, 2(2), 179-202.‏
23. Karagianni, M., (2021). Energy: Factor of Stability or Conflict in the Eastern Mediterranean?. Bristol:‏
24. Kirchner, E., & Berk, C., (2010). European energy security co‐operation: Between amity and enmity. JCMS: Journal of Common Market Studies, 48(4), 859-880.‏
25. Korkmaz, D., (2020). Turkey and the EU in an Energy Security Society: The Case of Natural Gas. Switzerland: Springer Nature.
26. Mañé-Estrada, A., (2006). European energy security: Towards the creation of the geo-energy space. Energy Policy, 34(18), 3773-3786.‏
27. Mansfield, E.D., & Solingen, E., (2010). Regionalism. Annual review of political science, 13, 145-163.‏
28. Martin, J., (2014). Innovative financing for upstream oil and gas, 21st World Petroleum Congress, 128-130. https://www.world-petroleum.org/events/congresses/243-21st-wpc-moscow
29. McDonald, M., (2008). Securitization and the Construction of Security. European journal of international relations, 14(4), 563-587.‏
30. McGowan, F., (2011). The UK and EU energy policy: from awkward partner to active protagonist?. In Toward a Common European Union Energy Policy(pp. 187-213). Palgrave Macmillan, New York.‏
31. Moran, D., & Russell, J.A., (Eds.). (2008). Energy security and global politics: The militarization of resource management. London: Routledge.‏
32. Oels, A., (2012). From ‘securitization’of climate change to’climatization ‘of the security field: comparing three theoretical perspectives. In Climate change, human security and violent conflict (pp. 185-205). Springer, Berlin, Heidelberg.‏
33. Phillips, A., (2013). A dangerous synergy: energy securitization, great power rivalry and strategic stability in the Asian century. The Pacific Review, 26(1), 17-38.‏
34. Ratner, M. (2016). Natural gas discoveries in the Eastern Mediterranean. Congressional Research Service.
35. Richert, J., (2015). Is Turkey’s Energy Leadership Over Before it Began. Istanbul: Sabancı University Istanbul Policy Center/Stiftung Mercator Initiative.‏
36. Richert, J., (2019). Luhmann, Latour and global petroleum governance. European Journal of Social Theory, 22(2), 231-249.‏
37. Shama, Nael M., (2019), Gas and conflict in the Eastern Mediterranean, at: https: www.atlanticcouncil.org
38. Shirkhani, M.A., & Mohammad Sharifi, M., (2017). Geopolitics of Energy, Russia and Turkish Pipeline Diplomacy. Central Eurasian studies, 10(1), 117-133. [ In Persian]
39. Stergiou, A., (2019). Geopolitics and energy security in the eastern Mediterranean: the formation of new’ energy alliances’. In The New GeopoliTics of The eastern Mediterranean, Zenonas Tziarras(ed.)(pp.11-31)‏. Nicosia: Friedrich-Ebert-Stiftung and Peace Research Institute Oslo (PRIO).
40. Stratakis, A., & Pelagidis, T., (2020). The Importance Of Southeast Mediterranean Natural Gas Reserves To Eu’S Energy Security; A Geopolitical And Economic Approach. Regional Science Inquiry, 12(2), 11-29.‏
41. Stratakis, A., & Pelagidis, T., (2020). The Importance Of Southeast Mediterranean Natural Gas Reserves To Eu’S Energy Security; A Geopolitical And Economic Approach. Regional Science Inquiry, 12(2), 11-29.‏
42. Tekir, G. Russian-Turkish Involvement in the Civil War in Libya. Türkiye Rusya Araştırmaları Dergisi, 2(3), 190-215.‏
43. Tziarras, Z., (Ed.). (2019). The New Geopolitics of the Eastern Mediterranean: Trilateral Partnerships and Regional Security. Nicosia: Friedrich-Ebert-Stiftung and Peace Research Institute Oslo (PRIO).‏