نسبت جای‏نام‏شناسی و هویت مکانی نمونه موردی کوه آردوشان نهاوند

نوع مقاله : مقالات علمی -پژوهشی

نویسندگان

• مراد کاویانی راد ¹
• مرتضی تهامی ²
• فریبا شریفیان ³

¹ دانشیار گروه جغرافیای سیاسی دانشکده علوم جغرافیایی دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

² استادیار گروه آموزشی تاریخ، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

³ استادیار گروه زبان‎های باستانی و متون کهن پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری سازمان میراث فرهنگی,صنایع دستی و گردشگری کشور

Doi:org/10.22067/pg.v5i2.75291

چکیده

دانشِ جای‏نام‏شناسی جایگاه ویژه‏ای در واکاوی رخدادهای تاریخی و شناسه‏های فرهنگی جوامع انسانی در گذشته که امروزه جز نام، سند و نوشته از آنها به جای نمانده نقش بنیادی دارد. در این میان، موقعیت جغرافیایی ایران به عنوان پایانه رخدادها و برتری فرهنگ شفاهی سبب شده که رویدادهای فرهنگی و سیاسی بسیاری از نقاط و نواحی جغرافیایی کشور طی تاریخ پنهان بمانند به گونه‏ای که جز نام از آنها چیزی به جای نمانده است. در این میان، واکاوی «کوه آردوشان» از دید جای‏نام‏شناسی در نزدیکی شهر نهاوند به همراه جای‏نام‏های پیرامونی این کوه کانون نوشتار حاضر است. پژوهش پیش رو که ماهیتی توصیفی– تحلیل دارد با رویکردی تاریخی در پی واکاوی جای‏نام‏شناسی کوه آردشان با بهره‏گیری از روش‏های کتابخانه‏ای و میدانی، دروندادهای (داده‏ها و اطلاعات) مورد نیاز آن گرداوری شده است. نتیجه پژوهش به استناد بُن‏مایه‏های جغرافیایی و جای‏نام‏های پیرامونی نشان داد که آردشان به معنی «جایگاه مقدس» است.

کلیدواژه‌ها

• جای‏نام‏شناسی
• ارت/ ارد
• وهومن
• نهاوند و کوه آردوشان

مراجع

افراسیاب پور،علی اکبر(1380)، کوه‏های نهاوند، نشریه مجله فرهنگان، شماره10،سال سوم.

آلیانی، مریم(1390)، بررسی کلان جای‏نام‏های استان گیلان، پایان‏نامه کارشناسی ارشد. گروه فرهنگ و زبان‏های باستانی، دانشگاه بوعلی سینا همدان.

آموزگار،ژاله(1374)،تاریخ اساطیری ایران،چاپ اول،تهران: انتشارات سمت.

الیاده، میرچا (1393)،اسطوره بازگشت جاودانه،ترجمه بهمن سرکاراتی، چاپ اول، تهران: انتشارات طهوری.

بندهش(فرنبغ دادگی)(1380)، به کوشش مهرداد بهار، چاپ دوم،تهران: انتشارات توس.

بویس، مری (1377)، چکیده تاریخ کیش زردشت، ترجمه همایون صنعتی زاده، انتشارات صفی علیشاه، تهران.

بویس، مری(1395)،  زردشتیان، باورها و آداب دینی آنها، ترجمه عسکر بهرامی، چاپ چهاردهم، تهران: انتشارات ققنوس.

بهار مهرداد،(1384)، از اسطوره تا تاریخ، گردآورنده و ویراستار: ابوالقاسم اسماعیل پور، چاپ چهارم، تهران: انتشارات چشمه.

بهار مهرداد،(1396)، پژوهشی در اساطیر ایران (پاره نخست و پاره دویم)،چاپ چهارم،تهران: انتشارات آگه. 

بهرامی،احسان(1369)، فرهنگ واژه‎های اوستا،ج اول، چاپ نخست،تهران: بلخ وابسته به بنیاد نیشابور.

بیرونی،ابوریحان(1377).آثار الباقیه،ترجمه اکبر داناسرشت، چاپ چهارم، تهران: انتشارات امیرکبیر.

پاکزاد، جهانشاه(1375)، هویت و این همانی با فضا، فصلنامه صفه شماره 21 و 22 ،دانشگاه شهید بهشتی

پورداود، ابراهیم(1377)، یشت‏ها، جلد اول. تهران: اساطیر.

ترقی اوغاز، حسنعلی(1381)، نقد کتاب مبانی توپونیمی و نگاهی به توپونیمی‏های ایـران، مجلـه زبانشناسی ،سال هفدهم، شماره دوم.

تفضلی،احمد(1364)،مینوی خرد،چاپ دوم، تهران: نشر توس.

ثعالبی نیشابوری، ع‍ب‍دال‍م‍ل‍ک‌‌(1368)،تاریخ ثعالبی،پاره نخست،ترجمه محمد فضائلی،تهران: نشر نقره

جلالی نائینی،سید محمدرضا(1375)،فرهنگ سنسکریت،ج اول، چاپ اول،تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

خرده اوستا: بخشی از کتاب اوستا(1386)، گزارش ابراهیم پورداوود، تهران: انتشارات اساطیر 

دوستخواه،جلیل(1375)،اوستا، کهن‏ترین سرودهای ایرانیان، جلد2،چاپ سوم ،تهران: انتشارات مروارید.

دهخدا، علی اکبر، لغتنامه دهخدا :درwww loghatnaameh. com

راشد محصل، محمدتقی (1381)، نجات بخشی در ادیان، چاپ دوم، تهران، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران.

راشد محصل،محمد تقی(1385)،وزیدگی‏های زادسپرم،چاپ دوم،تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

رضوی، سید ابوالفضل(1387)، هویت تاریخی ایرانیان،کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، فروردین و اردیبهشت.

رفاهی علمداری، فیروز(1380)، مبانی توپونیمی و نگاهی به توپونیمی‏های ایران، تهران: سازمان نقشه برداری کشور،1380

ستاری، جلال(1391)، جهان اسطوره شناسی11(آئین و اسطوره)،چاپ اول، تهران: نشر مرکز

سجادی‏راد‏، سیدکریم و سجادی‏راد، صدیقه(1390)، بررسی تطبیقی اسطوره گاو در اساطیر ملل مختلف، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقى، سال پنجم، شماره.

شارق، سونیا(1385)، بررسی تاریخی، زبان‏شناختی نام شهرها و مکانهای کهن استان فارس، پایاننامه کارشناسی ارشد در رشته فرهنگ و زبانهای باستانی، استاد راهنما رحمان بختیاری، دانشگاه بوعلی سینا، همدان.

شکویی،حسین(1386)، اندیشه‏های نو در فلسفه جغرافیا، جلد اول، چاپ نهم، انتشارات مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی

شکوئی، حسین(1382)، کتاب اندیشه‏های نو در فلسفه جغرافیا، جلد اول، چاپ دوم، تهران، انتشارات موسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی.

عالیخانی،بابک(1379)، بررسی لطایف عرفانی در نصوص عتیق اوستایی،چاپ اول،تهران: هرمس.

عبادیان محمود(1383)، بحران هویت نه به هویتی فرد،در مجموعه مقالات مبانی نظری هویت و بحران هویت به اهتمام علی اکبر علیخانی، چاپ اول، تهران انتشارات: پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی

عباسی قادی، مجتبی و خلیلی کاشانی، مرتضی(1392)، تأثیر اینترنت بر هویت ملی، تهران:انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.

عفیفی،رحیم(1383)،اساطیر و فرهنگ ایران،چاپ دوم،تهران: انتشارات توس.

فردوسی، ابوالقاسم(1369)،شاهنامه،ژول مول،ترجمه جهان‏گیر افکاری،چاپ چهارم،تهران: کتابهای جیبی.

فیرحی، داود(1383)، نسبیت هویت و خرده هویت‌ها در مجموعه مقالات مبانی نظری هویت و بحران هویت به اهتمام علی اکبر علیخانی، چاپ اول، تهران انتشارات: پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاددانشگاهی

کاویانی‏راد، مراد و فتاحی، مصطفی(1391)، تأثیر هویت مکانی بر همگرایی ملی، فصلنامه برنامه‏ریزی و آمایش فضا  دوره شانزدهم - شماره 1.

کوروجی، کویاجی(1380)،بنیادهای اسطوره و حماسه ایران،ترجمه جلیل دوستخواه،تهران: انتشارات آگاه

محرمی، توحید(1383) هویت ایرانی- اسلامی «ما» در: هویت در ایران، به اهتمام علی اکبر علیخانی، تهران: ‌انتشارات پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی.

میر عابدیی،سید ابوطالب،صدیقیان مهین دخت(1386)،فرهنگ اساطیری– حماسی ایران،ج دوم: کیانیان، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

نگارنده، سید جواد(1389)، هویت اجتماعی، چاپ اول، انتشارات پژوهشکده تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام.

هینلز، جان راسل(1371)، شناخت اساطیر ایران، ترجمه، ژاله آموزگار و احمد تفضلی، چاپ دوم، تهران: نشر چشمه .

یسنا(1387)، گزارش ابراهیم پورداوود، انتشارات دانشگاه تهران

-Kent, Roland (1953), Old Persian: Grammar, Texts, Lexicon. American Oriental Series XXXII.