نوع مقاله : پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار جغرافیای سیاسی. دانشگاه فردوسی مشهد. مشهد. ایران
2 استادیار روابط بین الملل. دانشگاه فردوسی مشهد. مشهد. ایران
3 دکتری تخصصی جغرافیای سیاسی. دانشگاه فردوسی مشهد. مشهد. ایران
چکیده
تقریبا بیش از 300 حوضه رودخانه فرامرزی در جهان وجود دارد که گاهی اوقات عامل منازعه هستند. بنابراین حل منازعات این رودخانهها نه تنها برای اقتصاد بلکه برای حفظ ثبات و آرامش بین کشورها مهم است. بطورکلی سه عامل تقاضا، منبع و ساختار بر شکل‌گیری، قوام و تداوم منازعات آبی در سطح بین‌المللی، چه بهصورت مستقیم و چه به صورت غیرمستقیم اثرگذار می‌باشند. یافتهها نشان میدهند که عوامل بسیاری ازجمله عوامل سیاسی(تنش در روابط منطقه‌ای، حاکمیت دولت محور، عدم تعیین مرزها، سطوح بالای فساد، غیردموکراتیک بودن حکومتها)؛ عوامل اقتصادی(اتکا به صنایع آب بر، اتکای قابلتوجه به کشاورزی)؛ عوامل اجتماعی(نابرابری اجتماعی ، ویژگیهای جمعیتی)؛ و عوامل زیست محیطی(شرایط اقلیمی خشک و نیمه‌خشک، کمبود منابع آب شیرین و تغییرات اقلیمی) بر شکل‌گیری و تداوم منازعات بین کشورهای منطقه آسیای مرکزی اثرگذارند. همچنین رقابت قدرتهای بزرگ در کشورهای آسیای مرکزی تا حدودی به نفع گسترش نسبی زیرساختها اما با هزینه تخریب و آسیب به منابع آبی تمام شده است و تأثیر تحولات ژئوپلیتیک این منطقه بر منابع آبی را برجستهتر میکند. درنتیجه، به نظرمیرسد عوامل ساختاری، شکل و ویژگی بازیگران، ضعف نهادی مشهود در منطقه بیشترین تاثیر را بر مدیریت منابع آب داشته است. از این رو دیپلماسی با استفاده از تقویت همکاری‌های منطقه‌ای در نتیجهی ایجاد نهادهای قوی و کارآمد برای مدیریت مشترک منابع آب؛ توسعه و تدوین توافقات جامع و پایدار در مورد تقسیم منابع آب؛ و استفاده از فناوری‌های نوین میتواند کشورهای منطقه را در مدیریت بهینه منابع آب یاری رساند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
)
ارسال نظر در مورد این مقاله