تحلیل توافقنامه استراتژیک 25 ساله ایران و چین و چالش های اجرای آن

نوع مقاله : مقالات علمی -پژوهشی

نویسندگان

• رئوف رحیمی ¹
• بهاره سازمند ²

¹ استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه بجنورد، بجنورد،ایران

² دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

https://doi.org/10.22067/pg.2022.78501.1165

چکیده

برنامه همکاری ایران و چین تاکنون، پرسش‌های زیادی را برانگیخته است. در این پژوهش در چارچوب نئورئالیسم تدافعی تلاش شده است به این پرسش پاسخ داده شود، چه عواملی در انعقاد توافق‌نامه استراتژیک 25 ساله ایران و چین مؤثر بوده و چالش‌های اجرای کامل قرار داد مذکور چیست؟ در پاسخ به سؤال پژوهش، این فرضیه مطرح‌شده است که بدعهدی غرب در عمل به تعهدات خود در چارچوب برجام، فشار حداکثری امریکا، نیاز اقتصاد ایران به جذب سرمایه و فناوری و تلاش برای برخورداری از حمایت چین در مجامع بین‌المللی از یک‌سو و از سوی دیگر چین ایران را یک دارایی بالقوه در غرب آسیا می‏داند. ازاین‌رو، ایران را یک متحد بالقوه می‏داند. اما اجرای این قرارداد به دلایل مختلف با چالش‌هایی مواجه می‏شود. نتایج تحقیق حاکی از آن است که قانون توازن منطقه‌ای چین و تحریم‏های امریکا روابط با ایران را محدود می‏کند. علیرغم عوامل راهبردی در پشت شراکت چین و ایران، مشارکت رو به رشد چین در خاورمیانه طی دو دهه گذشته و روابط آن با مخالفان منطقه‌ای ایران به‌عنوان عوامل محدودکننده و چالش ساز در روابط دوجانبه عمل می‌کند.. روش پژوهش، بررسی تطبیقی و روش جمع‌آوری داده‏ها کتابخانه‏ای است. این پژوهش با بررسی سابقه همکاری ایران و چین، عوامل مؤثر بر برنامه همکاری استراتژیک25 ساله و چالش‌های اجرای آن را موردتوجه قرار داده است.

کلیدواژه‌ها

• برنامه همکاری استراتژیک 25 ساله
• همکاری اقتصادی-نظامی
• سرمایه‏گذاری
• محدودیت‏ها
• توازن منطقه‏ای

مراجع

1. Afrasiabi, K.L., & Entessar, N., (2020). Trump and Iran: From Containment to Confrontation. Lanham: Lexington Books.
2. Alterman, J.B., (2013). China’s Balancing Act in the Gulf. Center for Strategic studies, https://csis-website-prod.s3.amazonaws.com/s3fs-public/legacy_files/files/publication/130821_Alterman_ChinaGulf_Web.pdf
3. Alterman, J.B., (2019). Chinese and Russian Influence in the Middle East. Middle East Policy, 26(2), 129-136. https://doi.org/10.1111/mepo.12427.
4. American Enterprise Institute (2020). China Global Investment Tracker. https://www.aei.org/china-global-investment-track
5. Barzegar, K., (2009). Iran's foreign policy from the perspective of defensive and offensive realism. International Quarterly Journal of Foreign Relations, 1(1), 114-153.[In Persian].
6. Baylis, J., & Smith, S., (2004). The Globalization of World  (Rah Chamani, A., Trans.). Iran, Tehran: Abrar Moaser Tehran. [In Persian].
7. Calabrese, J., (2021). Interview with Commission staff.
8. Dorraj, M., & Blanchard, J.M.F., (2021). Iran in China’s Maritime Silk Road Initiative (MSRI): Bounded Progress and Bounded Promise. In Dorraj, M., & Blanchard, J.M.F., (2021). China’s Maritime Silk Road Initiative, Africa, and the Middle East. Palgrave Macmillan Singapore. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7979086/.
9. Fassihi, F., & Meyers, S.L., (2021). China, with $400 Billion Iran Deal, Could Deepen Influence in Mideast. New York Times, https:// nytimes.com/ 2021/ 03/ 27/ world/middleeast/china-iran-deal.html
10. Faucon, B., & Rasmussen, S.E., (2019). Asian Companies Pull Back from Iran amid U.S. Pressure. Wall Street Journal, https://www.wsj.com/
11. Ford L., & Hill, M., (2019). China’s Evolving Ties with the Middle East. Asia Society, https://asiasociety.org/asias- new-pivot/china.
12. Fulton, J., (2020). U.S.-China Relations in 2020: Enduring Problems and Emerging Challenges. https://www.uscc.gov/sites/default/files/2020- 09/Fulton_Testimony.pdf
13. Fulton, J., (2021). interview with Commission staff. https://politicalreflectionmagazine.com/
14. Gallagher, N., Mohseni, E., & Ramsay, C., (2019). Iranian Public Opinion under ‘Maximum Pressure. Maryland: University of Maryland School of Public Policy https:// umd. edu/pdf.
15. Gehrke, J., (2019). White House Blames China for Iranian Missile T hreat. Washington Examiner, https://www.washingtonexaminer.com/
16. Greer, Lucille and Batmanghelidj, Esfandyar (2020)“ Last among Equals: The China-Iran Partnership in a Regional Context,” Wilson Center,https://www.wilsoncenter.org/s pdf
17. GTN (2021). China Supports Holding Meetings with JCPOA Participants and U.S. https://news.cgtn.com/news/
18. Holmquist, E., & England, J., (2020). China and Iran – An Unequal Friendship. Swedish Defense Research Agency research Agency,
19. Huang, E., (2018). Chinese Investment in Israeli Tech Is Growing, and It’s ‘Quite Welcome’ for Some. CNBC, https://www.cnbc.com
20. Kazemi, H., Alipour, A., & Alizadeh, A., (2021). Saudi Arabia's Strategic Policies in the Red Sea and Its Impact on the National Security of the Islamic Republic of Iran. Scientific Journal of Afaq Security, 14(53), 193-225. [In Persian]
21. Lee, K., (2014). Charged in Manhattan Federal Court with Using a Web of Front Companies to Evade U.S. Sanctions. https://www.justice.gov/-
22. Lee, M., (2019). U.S. Says No More Sanctions Waivers for Importing Iranian Oil. Associated Press, https://apnews.com/
23. Liming, H., (2014). The Iran Nuclear Issue and China’s Middle East Diplomacy). Arab World Studies
24. Lincy, V., (2019). Adherence to and Compliance with Arms Control, Nonproliferation, and Disarmament Agreements and Commitments. U.S. Department of State,. https:// state.gov/
25. Mousavian, S.H., (2020). Iran’s New Doctrine: Pivot to the East. https:// com/ 2020/10/irans-new-doctrine-pivot-to-the-east
26. Reuters (March 27, 2021.). Iran and China Sign 25-Year Cooperation Agreement,” https://www.reuters.com/article/us-iran-china/iran idUSKBN2BJ0AD
27. Reuters, (2017). Foreign Funds for Iran’s Oil Sector a Top Priority: Oil Minister. https://www.reuters.com/
28. Robert, B., (2009). The Devil We Know: Dealing with the New Iranian Superpower. New York, https://www.amazon.com/
29. Sazmand, B., & Arghavani, F., (2012). Iran and China and the challenges of inclusive cooperation. Politics Quarterly, 43(3), 83-104. [In Persian].
30. Verma, N., & Zhang, S., (2021). Iran Slips Record Volume of Oil into China, Reaches out to Asian Clients for Trade Resumption. Reuters, https://www.reuters.com
31. Waltz, K.N., (2008). Realism and International Politics. New York: Routledge.
32. Waltz, S., (1987). The Origins of Alliance. Cornell University press.
33. Xinhua, (2019). China, Saudi Arabia Agree to Expand Cooperation. http:// xinhuanet.com/ english/
34. Xinhua, (July 21, 2018a). China, UAE Agree to Lift Ties to Comprehensive Strategic Partnership. http://www.xinhuanet.com/english/.
35. Xinhua, (May 10, 2018). New Freight T rain Links Inner Mongolia and Iran. http:// xinhuanet.com/ english/2018- 05/10/c_137170361.htm
36. Xu, M., & Aizhu, C.,(2020). China’s Primary Energy Use to Peak in 2035 – CNPC Research. Reuters, https://www.reuters.com/
37. Zhen, L., (2016). China, Saudi Arabia Upgrade Diplomatic T ies as Riyadh Seeks New Allies.https://www.scmp.com/news/china/diplomacy-defence/article/1903516/china-saudi-