تحلیل تأثیر تغییر اقلیم بر قدرت ژئوپلیتیکی ایران (متغیر میانجی توسعۀ پایدار)

نوع مقاله : مقالات علمی -پژوهشی

نویسندگان

• محمد اخباری ¹
• محمد بصیری صدر ²

¹ دانشیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، تهران، ایران

² دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات ، تهران، ایران

https://doi.org/10.22067/pg.v4i3.80993

چکیده

بزرگ‌ترین تهدید زیست‌محیطی امروز گرمایش جهانی و تغییرات اقلیمی است. اثرات تغییر اقلیم منجر به کمبود آب و غذا، بیماری، بیکاری و مهاجرت، فقر، تنش‌ها در خصوص منابع و بی‌ثباتی جهانی می‌شود. هدف از انجام این پژوهش، تحلیل اثرات تغییر اقلیم در کشور و تأثیر آن بر توسعۀ پایدار و ژئوپلیتیک است. این مقاله از نوع توصیفی‑تحلیلی با روش پیمایشی است. جامعۀ آماری پژوهش شامل صاحب‌نظران و متخصصین شاغل در سازمان‌های هواشناسی، محیط‌زیست و پدافند غیر عامل است و پرسشنامه بر اساس شاخص‌های اثرات تغییر اقلیم، توسعۀ پایدار و ژئوپلیتیک طراحی و در بین آنها توزیع گردید. تعداد 60 پرسشنامه جمع‌آوری شد و پس از اندازه‌گیری پایایی و روایی آن، با استفاده از نرم‌افزار (pls) و تعیین الگوی مناسب، فرضیّۀ تحقیق اثبات گردید. بر اساس یافته‌ها، اثرات تغییر اقلیم با توسعۀ پایدار رابطۀ معنادار و معکوس دارد و همچنین کاهش روند توسعۀ پایدار در توان ژئوپلیتیکی کشور تأثیر منفی و معناداری دارد و درنهایت کاهش توسعۀ پایدار در تأثیر تغییر اقلیم بر ژئوپلیتیک نقش میانجی دارد. سپس به‌وسیلۀ «آزمون مقایسه‌ای فریدمن» به اولویّت‌بندی پارامترهای تأثیرگذار تغییر اقلیم در ژئوپلیتیک پرداخته شد که به ترتیب عبارت‌اند از 1- فقر و ناهنجاری‌های اجتماعی 2- خشک‌سالی 3 - مهاجرت. در قسمت پیشنهاد‌ها بر لزوم اجرای روش‌های مؤثر از جمله آبخیزداری و استفاده از انرژی‌های پاک جهت کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای برای سازگاری با اثرات تغییر اقلیم تأکید شده است.

کلیدواژه‌ها

• تغییر اقلیم
• گرمایش جهانی
• توسعۀ پایدار
• ژئوپلیتیک
• گازهای گلخانه‌ای

مراجع

1. Abbasi Semnani, A.R. (2013). Geopolitical Position of Iran in Regional and World Power Relationships. Sepehr Magazine, 22(1), 96-104. [In Persian].
2. Alijani, B.Q., & Rahimi, Y. (2005). Comparison of the Estimation of Tabriz Annual Temperature Changes with the Thermal Abnormality of the Earth Using Linear Regression and Artificial Neural Network. Journal of Geography and Development, 3(621-38. [In Persian].
3. Amirnejad, H., & Asad Pour Kurdi, M. (2017). Effects of Climate Change on Iranian Wheat Production. Journal of Agricultural Economics Research, 9(3), 163-182. [In Persian].
4. Angel. J. (2008). Potential Impact of Climate Change on Water Availability. Illinois State Water Survey. Institute of Natural Resource Sustainability.
5.  Bahri, m., & Zahedi, E. (2016). Investigation of Climate Change Effects on Hydrological Regime of Surface Flow of Azkoush Watershed. Journal of Applied Geosciences Research, 16(42), 109-132. [In Persian].
6. Buzan, B., & Weaver, E., & Pop. D. (2013). A New Framework for Security Analysis, translated by Alireza Tayeb. Tehran, Publication of Strategic Studies Research Center p. 106198.
7. Ding, Y., & Hayes, M. J., & Widhalm, M. (2011). Measuring economic impacts of drought: A review and discussion. Disaster Prevention and Management, 20(4), 434–446.
8. Epstein, Paul R., & Ferber, D. (2011). Changing Planet, Changing Health: How the Climate Crisis Threatens Our Health and what We Can Do about it. University of California Press.
9. Giddens, A. (2012). Climate Change Policies. Translation of Fred Zahra. Yahya Pour, Mohammad Sadiq Karimi, Sajjad. Tehran, Geographic Organization of the Armed Forces Publication p. 226.
10. Gleick, P.H. (2014). Water, Drought, Climate Change, and Conflict in Syria. Wea. Climate Soc.331-340.
11. Hafez Nia, M.R. (2011). Principles and concepts of geopolitics. Mashhad, Papeli Publications p. 37-89. [In Persian].
12. Higgins, E. (2019). Climate Crisis Brings Historic Delay to Planting Season, Pressuring Farmers and Food Prices. Ecowatch. Retrieved, 30 May 2019.
13. Homme, D., & Murphy, A. (2013). Rethinking geopolitics in an era of climate change. GeoJournal, 78, 507–524.
14. http://www.otaghkhabar24.com                         .
15. https://ec.europa.e.
16. https://www.zistonline.com.                              
17. Hulme, M. (2016). Concept of Climate Change, in: The International Encyclopedia of Geography. The International Encyclopedia of Geography. Wiley-Blackwell, Association of American Geographers (AAG).
18. IDMC. (2014). (Internal Displacement Monitoring Centre) Norwegian Refugee Council. "Displacement due to natural hazard-induced disasters: Global estimates for 2009 and 2010". Internal-displacement.org. Archived from the original on 1 March 2014. Retrieved 23 February 2014.
19. IPCC Climate Change. (2001): The Scientific Basis. Contribution ofWorking Group I to the Third Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change [Houghton, J.T., et al. (eds.).
20. IPCC Climate Change. (2007). "Summary for Policymakers: C. Current knowledge about future impacts". Climate Change
21. IPCC, Climate Change. (2013). The Physical Science Basis – Summary for Policymakers (AR5 WG1)" - Intergovernmental Panel on Climate Change. p. 17. Archived from the original on 22 December 2018. It is extremely likely that human influence has been the dominant cause of the observed warming since the mid-20th century
22. Jiayi, Z., Maria Dellmuth, L., Adams, K.M., Neset, T.S. & Von Uexkull, N. (2020). The Geopolitics of Food Secutity: Barriers to the Sustainabie Development Goal of Zero Hunger. SIPRI Insights on Peace and Security. November 2020
23. Kaviani Rad, M. (2012). Environmental security from a geopolitical point of view. Journal of Applied Geosciences Research, 20(23), 85-106. [In Persian].
24. Kaviani Rad, M., & Karimipour, Y., & Fahmi, H., & Karami, S. (2017). Explaining the Consequences of Climate Change Change in the Central Iranian Watershed Area. Journal of Applied Research in Geographical Sciences, 17(45), 73-92. [In Persian].
25. Khooshmanesh, B., & Pourhashemi, S.A., & Soltanieh, M., & Hermeida Bavand, D. (2015). Study of the Consequences of Climate Change from a Human Rights Perspective. Journal of Environmental Science and Technology Journal, 17(4), 223-234. [In Persian].
26. Lee, J.R. (2011). Geopolitics of atmospheric change. Translation by Mohammad Hassan Nami. Tehran, Nahr-e-Sahehr Publications p. 19 and 25. [In Persian].
27. Mojtahedzadeh, P. (2002). Iranian Ideas and Geopolitical Transformations. Tehran, Neshrani Page 127. [In Persian].
28. Our Unstable Planet. (2009) A brief look at some recent climate change science, Friend of the Earth
29. Paskal Cleo, House Chatham ( June2007), How Climate Change is pushing the Bounndries of Security and Foreign Policy, Energy EEDP CC BP 07/01 Environment and Development Programme,  
30. Reiter, P. (2001). Climate Change and Mosquito-Borne Disease. Environmental Health Perspectives, 109(1), 141–161.
31. Saberi Louyeh, F., & Alijani, B., & Khaledi, S. (2019). Estimation of future climate change on the southern shore of the Caspian Sea using the regional climate model. Journal of Spatial Analysis of Environmental Hazards. 6 (1), 111-138. [In Persian].
32. Sarmad, Z., & et al. (2011). Research methods in behavioral sciences. Tehran, Agha Publications, p. 171.                        
33. Schneider, S.H., & et al. (2007). Assessing key vulnerabilities and the risk from climate change. In: Climate Change 2007: Impacts, Adaptation and Vulnerability. Contribution of Working Group II to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change [M.L. Parry et al. (eds.). Cambridge University Press, Cambridge, U.K., and New York, N.Y., U.S.A. pp. 779–810.
34. Shaker, R.R. (2015). The spatial distribution of development in Europe and its underlying sustainability correlations. Applied Geography, 63, 35.
35. The United Nations Framework Convention on Climate Change". (1994). "Climate change means a change of climate which is attributed directly or indirectly to human activity that alters the composition of the global atmosphere and which is in addition to natural climate variability observed over comparable time periods - UNHCR (2008). Climate Change, Natural Disasters and human displacement: a UNHCR Perepective, Available at:www.unhcr.org/climate.
36. Tubiello, F.N., & Rosenzweig, C. (2008). Developing climate change impact metrics for agriculture. The Integrated Assessment Journal, 8(1), 165–184.
37. UN-Water (2013). UN Water Statistics" Archived 2013-05-17 at the Wayback Machine.
38. Wetzels, M., & Odekerken – Schorder, G., & Van Oppen, C. (2009). Using PLS Path Modeling for Assessing Hierarchical Constract Models: Guidelines and Empirical Illustration. MIS Quarterly, 33(1), 11.
39. Wheeler D. (2011). Quantifying Vulnerability to Climate Change: Implications for AdaptationAssistance. CGD Working Paper 240. Washington, D.C. Center for Global Development.
40. White, F., & Stallones, L., & Last, JM. (2013). Global Public Health: Ecological Foundations. Oxford University Press.
41. WOT (World Health Organization). (2018). "Climate change and health". World Health Organization. World Health Organization. Retrieved 27 February 2018.