تاثیر‏ رابطه‏ دولت و جامعه بر نوسازی و توسعه در دوره پهلوی

نوع مقاله : مقالات علمی -پژوهشی

نویسندگان

• جواد جمالی ¹
• وحید سینایی ²
• مهدی نجف زاده ³
• محمدعلی تقوی ⁴

¹ دانشجوی دکتری در رشته علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران.

² دانشیار علوم سیاسی . دانشکده حقوق و علوم سیاسی. دانشگاه فردوسی مشهد. مشهد. ایران

³ دانشیار علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد،ایران

⁴ دانشیار علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی تهران، ایران،

https://doi.org/10.22067/pg.2023.80633.1193

چکیده

در دوره پهلوی، تلاش‏های هدفمندی برای نوسازی و توسعه ایران با حضور دولت و نیروهای اجتماعی صورت گرفت. در پژوهش‌هایی که در این باره انجام شده، بیشتر بر نقش دولت و درآمدهای نفتی در فرایند توسعه تأکید شده است. نقش نهادهای دولت در فرایند توسعه قابل انکار نیست اما نیروهای اجتماعی توسعه‏ گرا نیز نقش ایجابی مهمی در فرایند توسعه ایفا کردند. رابطه‏ ی دولت و نیروهای اجتماعی و تأثیر این رابطه در پیشبرد نوسازی و توسعه در دوره پهلوی پرسش اصلی این مقاله است. به باور ما «دولت پهلوی به عنوان یک دولت توسعه‌گرا، با جلب همکاری نیروهای اجتماعی حامی توسعه بویژه روشنفکران، طبقه متوسط جدید و نخبگان ابزاری و بوروکرات‌ها، توانست مخالفان توسعه را تضعیف کند و در پیشبرد توسعه موفق شود. اما بروز شکاف میان این نیروهای اجتماعی حامی توسعه و دولت و رویگردانی آنها از دولت مستقر، به سقوط دولت و توقف فرایند توسعه در پایان عمر پهلوی منجر شد». چارچوب نظری این مقاله نظریه‌ »دولت توسعه گرا»ی لفت‌ویچ است که با نگاهی نقّادانه از آن بهره جسته‏ ایم. داده‏ های مورد نیاز مقاله به شکل اسنادی- کتابخانه‏ ای گردآوری و تجزیه و تحلیل شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

• توسعه
• دولت
• جامعه
• پهلوی
• لفت ویچ

مراجع

1. Abbasi, E., (2004). Pahlavi government and economic development, Tehran: Islamic Revolution Documentation Center. [in persian]
2. Abbasi Shahkooh, M., (2019). Addressing the Relationship between Power, State and Society in Pre-Modern Iran. The State Studies Quarterly,5(17) 97-129. [in persian]
3. Abrahamian, Y., (2004). Iran between two revolutions: an introduction to the political sociology of contemporary Iran. (Golmohammadi, A., & Fattahi, M.E.(Trans.). Tehran: Nay.[in persian]
4. Aevazi, M.R., (2001). Social Classes and the Shah's Regime, Tehran: Islamic Revolution Documentation Center. [in persian]
5. Ashraf, A., & Banouzazizi, A., (2007). Social Classes, Government and Revolution in Iran. Torabi Farsani, S., (Trans.). Tehran: Nilofar. [in persian]
6. Averi, P., (1989). the contemporary history of Iran; From the establishment of the Pahlavi dynasty to the coup d'état of August 28, 1953. Mehrabadi, M.R. (Trans.). Tehran: Atai Press Institute. [in persian]
7. Amjad, M., (2005). Comparative study of economic development in Iran and South Korea. Tehran: Islamic Revolution Documentation Center. [in persian]
8. Ansari, A.M., (2001). The Myth of the White Revolution: Mohammad Reza Shah, 'Modernization' and the Consolidation of Power. Middle Eastern Studies, 37(3): 1-24. [in persian]
9. Baisarat Manesh, H., (1997). Clerics and the regime of Reza Shah (a review of the political-cultural performance of clerics in the years 1926 to 1941). Tehran: Oruj. [in persian]
10. Bashirieh, H., (2002). An introduction to the political sociology of Iran during the period of J.A. Iran. Tehran: Negahe moaser. [in persian]
11. Banani, A., (1961). The modernization of Iran 1921- 41, Stanford university press.
12. Bile, J.A., (2008). Politics in Iran; Groups, classes and modernization, translated by: Ali Morshidizad, Tehran: Akhatran. [in persian]
13. Bostock, F., (2019). planning and power in Iran; Abolhassan Ibtahaj and economic development under Shah's rule. Pazuki, M., & Habibi, A., (Trams).Tehran: Kovir. [in persian]
14. Cronin, S., (Eds.), (2007). The Making of Modern Iran: State and Society Under Riza Shah, 1921-1941. New york: Routledge.
15. Delfrooz, M.T., (2013). Government and Economic Development (Political Economy of Development in Iran and Developmental States). Tehran: Agah. [in persian]
16. Delavari, A., (2022). State and Contention Politics in Cotemporary Iran; Necessity of Transition to Conciliator State. The State Studies Quarterly, 8(32): 37-62. [in persian]
17. Evans, P., (2001). Development or Plunder; The role of the government in industrial transformation. Zandbaf, A., & Mokhbar, A., (Trans.). Tehran: Tarhe nou. [in persian]
18. Farahani, M., (2004). Autopsy of development in Iran; A look at the structural barriers to development and some indicators of political development in Iran. Tehran: Porsman. [in persian]
19. Farmanfarmaian, K., (2003). Development in Iran (1941 - 1978); Memoirs of Khodad Farmanfarmaian, Abdul Majid Majidi and Manouchehr Gudarzi, second edition. Tehran: Game now. [in persian]
20. Falahzadeh, S.H., (2011). Reza Khan and the Development of Iran. Tehran: Islamic Culture and Thought Research Institute Publishing Organization. [in persian]
21. Foran, J., (1998). fragile resistance; History of Iran's Social Developments. Tadayon, A., (Trans.).Tehran: Rasa Cultural Services Institute. [in persian]
22. Ghaninejad, M., (1998). Modernism and Development in Contemporary Iran. Tehran: Markaz, [in persian].
23. Ghods, M.R., (1991). Government and society in Iran, 1926–34. Middle Eastern Studies, 27(2): 219-230,
24. ghofli, M.V., (2000). Parlement and Modernization in Iran. Tehran: Nay. [in persian]
25. Haji Yousefi, A.M., (1998). Government and Economic Development in Iran. Strategic Studies, 1(1):179-206. [in persian]
26. Holliday, F., (1979). Dictatorship and Development of Capitalism in Iran. Nikaein, F., (Trans).Tehran: Amir Kabir. [in persian]
27. Johnson, C., (1982). MITI and the Japanese Miracle. Stanford: Stanford University press.
28. Kattam, R., (1992). Nationalism in Iran. Tadayon, A., (Trans.). Tehran: Kavir. [in persian]
29. Katouzian, M.A., (1995). Iran's political economy from constitutionalism to the end of the Pahlavi dynasty. Nafisi, M.R., & Azizi, K., (Trans.). Tehran: Nashr-e-markaz. [in persian]
30. Katouzian, H., (2003). Political Legitimacy and Social Base of Reza Shah. In: Stefani, Cronin, Formation of Modern Iran: Government and Society during Reza Shah's Era. Saqibfar, M. (Trans.). Tehran: Jami. [in persian]
31. Kamali, M., (2002). Civil Society, Government and Modernization in Contemporary Iran. Poladi, K., (Trans.). Tehran: Center for the Recognition of Islam and Iran. [in persian]
32. Karimi Maleh, A., Ghasemi, A., & Alizadeh, Z.,  (2013) Powerful State, Weak Society: State and Society Relationship in Second Pahlavi Era (1953-1977). The Islamic Revolution Approach, 1(26): 131 – 150. [in persian]
33. Leftwich, A., (2003). Democracy and Development. Aliqulian, A., & Khakbaz, A., (Trans.). Tehran: Tarhe nou. [in persian]
34. Leftwich, A., (2006). Developmental states: "About the importance of politics in development. Afsharkohan, J., (Trans.). Mashhad: Marandiz. [in persian]
35. Looney, R.E., (1982). Economic origins of the Irainian Revolution. New York: Pergamon Press.
36. McDaniel, T., (2009). Autocracy, Modernization and Revolution in Russia and Iran. Dalirpour, P., (Trans.).Tehran: Sabzan. [in persian]
37. Milani, M., (2002). The Formation of the Islamic Revolution, translated by Mojtabi Attarzadeh. Tehran: Gam-e Nou. [in persian]
38. Moaddel, M., (2003). Class, politics and ideology in the Iranian revolution. Kasraei, M.S., (rans.). Tehran: Baz. [in persian]
39. Moazzampour, I., (2004). studing of Modernist Nationalism in the Era of Reza Shah. Tehran: Islamic Revolution Documentation Center. [in persian]
40. Saton, E., (1942). Reza Shah Kabir or New Iran. Sabouri, A., (Trans.). Tehran: Tabesh. [in persian]
41. Sardarabadi, K., (1999). obstacles to the realization of political development during the reign of Reza Shah (1925 - 1941). Tehran: Islamic Revolution Documentation Center. [in persian]
42. Saree al-Qalam, M., (1996). Development, the Third World and the International System. Tehran: Safir. [in persian]
43. Samiee Esfahani, A., (2022). Limited State; Rereading the Politics of "Dominance and Change. In the Second Pahlavi Period Based on the Theory of Jol.S. Migdal. The State Studies Quarterly,8(30): 59-92. [in persian]
44. Sudagar, M.R., (1990). the growth of capitalist relations in Iran; Expansion phase: 1963-78. Tehran: Sholea Andisheh. [in persian]
45. Sinaee, V., (2017). Absolute government, military and politics in Iran, from 1920 to 1978. Mashhad: Ferdowsi University. [in persian]
46. Zarshenas, S., (2005). A short look at the history of intellectuals in Iran. Tehran: Kitab Sahih. [in persian]