انسجام سرزمینی و ادراک ژئواستراتژیک ایران به عراق

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• علیرضا محرابی ¹
• سروش فرش‌چین ²
• محمدرضا جوفار ²

¹ دانشیار گروه جغرافیای سیاسی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

² دانشجو دکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

https://doi.org/10.22067/pg.2023.79338.1177

چکیده

گرچه در مطالعات و وقایع امروز ، نقش و مفهوم مرز، به‌خصوص در حوزه اتحادیه اروپا در حال تبدیل‌شدن به یک مفهوم انتزاعی است، اما نحوه حکمرانی خارجی، هنوز در بسیاری از مناطق جهان تنش‌های بالقوه و بالفعلی را در کشورهای دو سوی مرز به همراه داشته است.  این پژوهش با بررسی مؤلفه‌های هویتی، فرهنگی، مذهبی، اقتصادی و ... تصویر بهتری از سؤال اصلی این پژوهش ارائه می‌دهد. سؤال اصلی این پژوهش، درک ژئواستراتژیک ایران از عراق است که برای پاسخ به سؤال مطرح‌شده در تحقیق از روش توصیفی- تحلیلی استفاده‌شده و در جهت این منظور، از منابع کتابخانه‌ای بهره برده شده است. در این تحقیق، متغیرهای 1. زبان، قومیت و مذهب، 2. سازمان سیاسی- اقتصادی- نظامی، 3. مزیت سرزمینی و 4.نمادهای قومی و آرمان(اندیشه) مورد تحلیل و ارزیابی قرارگرفته‌اند. در بررسی وضعیت اتخاذ تصمیمات سیاسی مبتنی بر ژئواستراتژی ایران در قبال عراق، سه عامل، وضعیت خنثی و یا همگرا برای ایران دارد، درحالی‌که تنها در یک مؤلفه، وضعیت واگرا است، از طرف دیگر کشور عراق از واگرایی در سه مؤلفه و تنها حالت خنثی در یک مؤلفه بهره می‌برد، با این شرایط، توجه به تنها عامل واگرا در دو کشور، یعنی زبان، قومیت و مذهب، باید موردتوجه جدی هر دو کشور باشد، عاملی که برای ایران در حالت عادی آن‌چنان نگران‌کننده نیست، اما درصورتی‌که در عراق شرایط استقلال این اقلیت‏ها ممکن شود، می‌تواند امنیت ملی ایران را نیز تهدید کند.

کلیدواژه‌ها

• انسجام سرزمینی
• درک ژئواستراتژیک
• اندیشه دولت

مراجع

1. Alikhani, H., (2018). The concept of international peace and security. Iran, Tehran: ghanoonyar. [In Persian]
2. Alipour, A., (2011). The Impact of Ethnic Policies on Convergence and Divergence of the Peoplein the Sistan and Baluchestan and Kurdistan Provinces after the Islamic Revolution. PhD. Thesis, Tehran: Islamic Azad University, Science and Research Branch. Faculty of Human Science. . [In Persian]
3. Amiri, A., (2006). The role of centrifugal forces in national solidarity in Kermanshah province. Thesis, Tehran: Faculty of Geography, University of Tehran. [In Persian].

 

4. Dehghani, H., (2008). An overview of the border disputes between Iran and its western neighbor with regard to the role of foreign powers. History of International Relations, (37), 120-49. [In Persian]
5. Drysdale, A., & Blake, J.A., (1990). The Middle East and North Africa: A Political Geography. (D. Mirheyder, Trans.). Iran, Tehran: Bureau of Political and International Studies. [In Persian]
6. Fallah, R., (2009). Turkey's strategic policy in Iraq. Strategic studies of the Islamic world, (39), 271-286. [In Persian]
7. I., (2012). Races of Iran and Field of Convergence. Iran, Tehran: Komeil Publication. [In Persian]
8. Hafeznia, M.R., (2016). Political Geography of Iran. Iran, Tehran: SAMT. [In Persian]
9. Hafeznia, M.R., (2017). Principles and concepts of geopolitics. Iran, Mashhad: Papoli. [In Persian]
10. Hartshorne, R., (1950). The functional in political geography. Annals of the association of American geographers.
11. M., (2006). Atlas of the Islamic World and Vicinity. US, New York, Columbia University. gulf2000.columbia.edu/maps.shtml
12. Jafari Valadani, A., (2007). Crisis in the Red Sea basin. Law and Politics Research, (1), 291-314. [In Persian]
13. Jafari Valadani, A., (2019). Challenges and conflicts in the Middle East. Iran, Tehran: Strategic Studies Research Institute.
14. Jahanirad, H., Darfshan, M., & Ghiazi, A., (2016). Religious conflicts underlying the crisis in the geopolitical region of West Asia; Case study: the phenomenon of Islamic fundamentalism. International Conference on Geopolitical Crises of the Islamic World (Volume 1) [In Persian] (pp. 221-233). Tehran: Islamic World Future Research Institute.
15. Kissinger, H., (2019). World order (a reflection on the characteristics of nations and history). (M. Hasani, Trans.). Iran, Tehran: Scientific and Cultural Publications. [In Persian]
16. Mehrabi, A., (2007). Geopolitics and Evolution of Government Idea in Iran. Iran, Tehran: Entekhab Publication. [In Persian]
17. Mojtahedzadeh, P., (2007). Political geography and geopolitics. Iran, Tehran: SAMT. [In Persian]
18. P., (1993). Countries and borders in the geopolitical area of the Persian Gulf. Iran, Tehran: Printing and Publishing Institute of the Ministry of Foreign Affairs.
19. Mojtahedzadeh, P., (2018). The philosophy and function of geopolitics. Iran, Tehran: SAMT.
20. Meir, A., (1988). Nomads and the state: the spatial dynamics of centrifugal and centripetal forces among the Israeli Negev Bedouin. Political geography quarterly, 7(3), 251 – 270
21. Moyer, R., (2000). New Insight towards Geopolitics. (D., Mirheydar Trans.). Iran, Tehran: Armed Forces Geographical Organization. [In Persian]
22. Nami, M., (2018). Border geography: with an emphasis on Iran's borders. Iran, Tehran: Geographical Organization of the Armed Forces.
23. Tabatabai, S., & Hosseini, S., (2019). Explaining the geostrategy of the intervening and peripheral actors of the Caspian Basin and the national security of the Islamic Republic of Iran. Foreign Relations, 11(4), 113-141. [In Persian]