تحلیلی بر راهبرد‌ ژئوپلیتیکی ایالات‌متحده در خاورمیانه با تأکید بر ایران

نوع مقاله : مقالات علمی -پژوهشی

نویسندگان

• محمد رئوف حیدری فر ¹
• نگین رسولی ²

¹ دانشیار گروه جغرافیا، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

² دانشجوی دکترا گروه جغرافیا، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‏آباد، ایران

https://doi.org/10.22067/pg.2022.78072.1163

چکیده

استراتژی و هنجار امریکا در بخش سیاسی در برخورد با کشورها به شکل یکسانی نیست و دارای ماهیتی متفاوت می‌باشد؛ استراتژی ایالات‌متحده در خاورمیانه به‌عنوان یکی از مستعدترین مناطق ژئوپلیتیکی و ژئواکونومی نیز از این قاعده مستثنی نبوده است. مذاهب متفاوت، منابع نفت و گاز، تشکیل کشور اسرائیل(رژیم صهیونیستی)، رقابت‌های منطقه‌ای و جهانی قدرت‌های بزرگ مانند چین و روسیه، مسائل هسته‌ای ایران و غیره سبب شده امریکا در معادلات بین‌المللی خود توجه بیشتری به خاورمیانه داشته باشد. در این پژوهش علت تغییر و تنوع استراتژی‌های ایالات‌متحده امریکا در قبال خاورمیانه با محوریت ایران بررسی می‌شود. روش پژوهش از نوع توصیفی – میدانی می‌باشد و فرضیات آن با استفاده از روش آماری همبستگی اسپرمن، مدل نزدیک‌ترین فاصله تا راه‌حل ایدئال(topsis) و ژئوکالچر شیعه و تنظیم پرسش‌نامه موردبررسی قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد آنچه بیش از همه موجب اتخاذ استراتژی‌های متفاوت امریکا و پافشاری به ماندن در خاورمیانه‏شده مسئله تأمین انرژی فعلی و آتی خود برای صنایع این کشور( sig=0.304 ) می‌باشد؛ هم‌چنین ازنظر وزن ژئوپلیتیکی در میان کشورهای خاورمیانه‌این ایران(Di=0.14356) است که بیشترین توجه استراتژیک امریکا را به خود جلب کرده است، به‌عبارت‌دیگر بزرگ‌ترین کشور مانع درراه رسیدن به اهداف امریکا، ایران می‌باشد. درنهایت ژئوکالچر شیعه یکی از مهم‌ترین عواملی است که موجب می‌شود سیاست‌های امریکا( به‌ویژه در خصوص کشور اسرائیل، بازار انرژی و حضور رقبای روس و چینی) در منطقه به‌ویژه در کشورهای شیعه‌نشین با مشکلات عدیده‌ای روبرو شود.

کلیدواژه‌ها

• راهبرد
• امریکا
• ایران
• ژئوکالچر
• همبستگی اسپرمن

مراجع

1. Adami, A., (2012). Bahrain Crisis and the Regional Security of the Islamic Republic of Iran. Strategy Quarterly, 21(62), 168-141. [In Persian]
2. Ahmadi, H., (2003). The Security Environment of the Islamic Republic of Iran. Strategic Studies Quarterly, 6(2), 1-15. [In Persian]
3. Akhbari, M., & Nami, M.H., (2009). The Geography of the Border with an Emphasis on Iran's Borders. Iran, Tehran: the Publications of the Geography Organization of the Armed Forces. [In Persian]
4. Amirahmadian, B., (2005). Geopolitics of Pipelines in the Geostrategic Arena of Eurasia. Diplomatic Hamshahri, Newspaper of Hamshahri. [In Persian]
5. Amirahmadi, H., (1995). Iran's Strategic Situation in the Global Oil Market. (Mousavi, M.T., Trans.). Journal of Political and Economic Information, 5(97), 89-80. [In Persian]
6. Ayati, A., (2004). The New Geopolitical Plan of America's New Regions and Strategies. Foreign Policy Quarterly, 18(2), 293-324. [In Persian]
7. Chomsky, N., (2006). Failed states: The Abuse of Power and The Assault on Democracy. Metropolitan Books.
8. Doraj, H., & Yazdani, I., (2019). Analysis of the Strategy of the United States of America Regarding the Popular uprisings in Bahrain. Journal of Political and International Approaches, 10(4), 34-58. [In Persian]
9. Dehghani, S.J., (2004). Greater Middle East Plan and National Security of the Islamic Republic of Iran. Strategic Studies Quarterly, 7(3), 13-22. [In Persian]
10. Etaat, J., & Nosrati, H.R., (2018). Oil, Geoeconomics and National Security. Geographical Space Scientific-Research Quarterly, 11(36), 65-102. [In Persian]
11. Ezzati, E., (2005). Geopolitics in the 21st century. Iran, Tehran: Samt Publications. [In Persian]
12. Falahnejad, A., (2018). America, Democracy and the Middle East (from September 11, 2001 to Trump's era). Islamic World Political Research Quarterly, 8(3), 1-26. [In Persian]
13. Gause, G., (2010). The International Relations of the Persian Gulf. London: Cambridge
14. Ghalibaf, M.B., & Poyandeh, M.H., (2007). Analyzing the Application of the Concept of Strategic Energy Ellipse to the Caspian Sea and Persian Gulf. Geopolitics, 3(2)-64-40. [In Persian]
15. Golchinpour, M., (2014). Investigating the Status of Natural Gas Reserves in the World. Scientific-Promotional Monthly Oil and Gas Exploration and Production, 1(11), 5-11. [In Persian]
16. Haji Yousefi, A.M., (2004). Iraq's Position in the Greater Middle East Plan. Foreign Policy Quarterly, 4(72)- 964-937. [In Persian]
17. Imanpour, A., (2007). The Situation of the Middle East Peace Process in the Foreign Policies of Iran and America. Middle East Studies Quarterly, 2(11), 55-76. [In Persian]
18. Jacoyb, A.,& Sasley, B.F., (2002). Redefining Security in the Middle East. Manchester university press.
19. Jafari, A.A., (2012). Explaining of the Factors and Goals of the Strategic Alliance between America and Israel in the Middle East Region. Geopolitics Quarterly, 8(2), 153-191. [In Persian]
20. Kelevman, L., (2004). The New Great Game: Blood and Oil in Central Asia. London: Atlantic Books.
21. Latifian, S., (2015). Strategy and Strategic Planning Methods. Tehran: Ministry of Foreign Affairs Publication. [In Persian]
22. Milli, W., (1998). Afghanistan, Taliban and Global Policies. (Ghaffar Mohagheq, A., Trans.). Tehran: Taraneh. [In Persian]
23. Mousavi, N., (2004). The Middle East, the Persian Gulf: Common Interest between America and Europe. Persian Gulf and Security, 5(43) -21-40. [In Persian]
24. Nazemroaya, M.D., (2015). The Geopolitics behind the War in Yemen. Strategic Culture Foundation, http://www.informationclearinghouse.info/article41396.htm
25. Russell, J., (2003). Searching for a Post-Saddam-Regional Security architrcture. Middle East Review of International Affairs, 7(1), 23-44.
26. Pour Ahmadi, H., (2009). The Influence of American Strategic Goals in the Middle East on the Interests of the Islamic Republic of Iran. International Quarterly Journal of Foreign Relations, 1(2)- 57-88. [In Persian]
27. Pour Ahmadi, H., Mansourian, A., (2009). Changes in US Foreign Policy and Developments in the Middle East .Strategic Studies Quarterly, 17(4), 103-129. [In Persian]
28. Rasouli Sani Abadi, E., (2016). The Investigating of the Hegemon's Policy towards Middle East Governments based on the Approach of Flexibility in International Relations (Barack Obama's presidency). Research Government Quarterly, 2(7), 41-71. [In Persian]
29. Rasouli Sani Abadi, E., & Alipour, M., (2018). Explanation of American Foreign Policy in Managing Arab Revolutionary Developments: from Constructivism to Procedures and Actions based on External Meanings. Islamic World Political Research Journal, 3(3), 55-81. [In Persian]
30. Sajjadpour, M.K., & Bagheri, M., (2002). The Conceptual Relationship of Influence, Security and Territorial Integrity, a Case Ftudy of Russia's Security Behavior in the Baltic region (1991-2011). Central Asia and Caucasus Quarterly, 18(80), 85-118. [In Persian]
31. Shahbazi, K., & Najarghable, S., (2017). The Non-Linear Effect of National Currency Depreciation on Economic Growth in Iran: the Application of Soft Transmission Auto Regression Models. The Quarterly Journal of Applied Economic Studies of Iran, 6(21), 147-123. [In Persian]
32. Soleimanipour Lak, F., (2011). Soft Power in the Middle East Strategy of America. Tehran: Publications of the Research Institute. [In Persian]
33. Soltani, N., & Sohri, N., (2013). Recent Developments in the Middle East and North Africa and the Understanding of American Foreign Policies; Emphasizing the Developments in Bahrain and Syria. Foreign Policy Quarterly, 27(4)- 964-943. [In Persian]
34. Yazdani, I., & Tuiserkani, M., (2013). An Analysis of the Geopolitical Competition of Powers in the Eenergy Strategic ellipse. Geographical Research Quarterly, 26(103), 186-149. [In Persian]