جغرافیای سیاسی
الهام صباغ؛ مهناز گودرزی
چکیده
روابطِ میان جمهوری اسلامی ایران و کشورهای آسیای مرکزی، که به دنبال فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی از جایگاهی روزافزون در معادلات بین‌المللی و مناسبات منطقهای برخوردار گشته‌اند از آن نظر اهمیت فراوانی دارد که به‌صورت بالقوه منبع تهدیدها و فرصت‌های فراوان برای ایران است. سیاست خارجی ایران در این منطقه، از یک‌سو بر پایه عوامل همگرایی ...
بیشتر
روابطِ میان جمهوری اسلامی ایران و کشورهای آسیای مرکزی، که به دنبال فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی از جایگاهی روزافزون در معادلات بین‌المللی و مناسبات منطقهای برخوردار گشته‌اند از آن نظر اهمیت فراوانی دارد که به‌صورت بالقوه منبع تهدیدها و فرصت‌های فراوان برای ایران است. سیاست خارجی ایران در این منطقه، از یک‌سو بر پایه عوامل همگرایی در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی، از فرصت‌ها و زمینه‌های نفوذ و همکاری، برخوردار بوده است و از سوی دیگر با توجه به عوامل واگرایی با چالش‌ها و تهدیداتی مواجه بوده که برآیند این امر، همواره بر جهت‌گیری سیاست خارجی ایران در منطقه آسیای مرکزی، تأثیر داشته است. جمهوری اسلامی ایران به سبب ویژگی-های منحصربه‌فردی که در منطقه خاورمیانه دارد، نیازمند آن است تا همواره مراودات خود با کشورها همسایه و منطقه-های هم‌جوار را گسترش دهد. بر پایه چنین مفروضی، به‌منظور شناسایی و تبیینِ هویتِ سیاست‌خارجی در منطقه آسیای مرکزی پرسش این نوشتار این است که: «سیاست خارجی ایران در منطقه آسیای مرکزی در چه ابعادی موفق و در کدام‌یک از آنها ناکام بوده است؟» در پاسخ به این پژوهش این فرضیه مطرح است که «عدم وجود سیاست‌خارجی چندوجهی (منعطف) با درنظرگرفتن سهمِ هرکدام از بخش‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در موفقیت‌ها و ناکامی‌های سیاست‌خارجی ایران در آسیای مرکزی تأثیرگذار بوده است». روش انجام این پژوهش، کیفی از نوع توصیفی-تحلیلی است و داده‌های آن از طریق مطالعات کتابخانه‌ای اسنادی گردآوری و در چارچوب سیاست خارجی، بررسی و تحلیل‌شده‌اند.
ابوالقاسم شهریاری؛ سارا اکبری؛ محدثه جزائی
چکیده
مفهوم شکنندگی دولت ازجمله کلیدواژه‌هایی است که در دوران پس از جنگ جهانی دوم و بهویژه پس از پایان جنگ سرد، در علوم سیاسی مورد توجه قرار گرفت. آسیای مرکزی نیز از جمله مناطق جغرافیایی بوده است که دیدگاهها و تحلیل‌های فراوانی را درباره دولت‌های موجود در این منطقه و شکنندگی آنها برانگیخته است. اما بایست توجه نمود که مسیرهایی که منجر ...
بیشتر
مفهوم شکنندگی دولت ازجمله کلیدواژه‌هایی است که در دوران پس از جنگ جهانی دوم و بهویژه پس از پایان جنگ سرد، در علوم سیاسی مورد توجه قرار گرفت. آسیای مرکزی نیز از جمله مناطق جغرافیایی بوده است که دیدگاهها و تحلیل‌های فراوانی را درباره دولت‌های موجود در این منطقه و شکنندگی آنها برانگیخته است. اما بایست توجه نمود که مسیرهایی که منجر به شکننده شدن دولت‌ها می‌شوند،یکتا نبوده و می‌توان الگوهای متفاوتی را از مسیرهایی که به شکنندگی دولت‌ها منتهی می‌شوند، متصور شد. سؤال اصلی تحقیق حاضر، اول این است که «وضعیت شکنندگی دولت‌های آسیای مرکزی چگونه است؟» و دو دیگر اینکه، «ویژگی مسیرهای علّی‌ای که به شکنندگی دولت‌های آسیای مرکزی منتهی می‌شوند، چیست؟». با توجه به ماهیت اکتشافی سؤال اصلی تحقیق نیز، فرضیه‌ای ارائه نشده و به تفسیر نتایج پرداخته شده است. برای پاسخ به سؤال‌های مورد نظر، با سود جستن از منطق فازی، مسیرهای علّی‌ای که از ترکیب چندین عامل ایجاد می‌شوند، مورد بررسی قرار گرفته است. نتیجه بررسی نیز نشان میدهد که 5 دولت در کشورهای آسیای مرکزی جزء دولت‌های شکننده هستند و 5 مسیر علّی را در میان آنها می‌توان مورد شناسایی قرار داد. همچنین در میان عوامل موجود در میان این مسیرهای علّی، عدم مشروعیت دولت و وجود گروه‌های متعارض را می‌توان به عنوان شروط ناکازم شکنندگی دولت‌های آسیای مرکزی، شناسایی نمود.
سید مهدی موسوی شهیدی؛ بهادر زارعی؛ مرجان بدیعی ازنداهی
چکیده
رژیم صهیونیستی اسرائیل از دهه 1960 سعی کرد که با دکترین اتحاد پیرامونی از انزوای ژئوپلیتیکی خارج‌شده و به ارتباط با سایر کشورها اقدام کند. در این میان مناطقی نظیر مدیترانه، شمال آفریقا، قفقاز و آسیای مرکزی در اولویت اسرائیل قرار گرفت. در این پژوهش با شیوه توصیفی - تحلیلی به بررسی دکترین پیرامونی اسرائیل در منطقه قفقاز و آسیای مرکزی ...
بیشتر
رژیم صهیونیستی اسرائیل از دهه 1960 سعی کرد که با دکترین اتحاد پیرامونی از انزوای ژئوپلیتیکی خارج‌شده و به ارتباط با سایر کشورها اقدام کند. در این میان مناطقی نظیر مدیترانه، شمال آفریقا، قفقاز و آسیای مرکزی در اولویت اسرائیل قرار گرفت. در این پژوهش با شیوه توصیفی - تحلیلی به بررسی دکترین پیرامونی اسرائیل در منطقه قفقاز و آسیای مرکزی به عنوان دو حوزهی ژئوپلیتیکی مهم در شمال ایران پرداخته‌شده است. نتایج حاصل از پژوهش که اکثرا از متون و وبسایتهای معتبر خارجی استخراج‌شده است نشان میدهد که دکترین پیرامونی اسرائیل علیرغم شروع خوب، نتوانست مشارکتهای منطقهای پایدار با پنج کشور (قرقیزستان، تاجیکستان، ارمنستان، ازبکستان و ترکمنستان) ایجاد کند. در نقطه مقابل دکترین پیرامونی اسرائیل در آذربایجان و قزاقستان نسبت به این پنج کشور تا حدودی موفقیتآمیز بوده است. در این راستا محرکهای اصلی رژیم اسرائیل برای روابط با آذربایجان و قزاقستان نشاندهنده نتایج یکسانی میباشد نظیر تامین منابع انرژی (40 درصد از آذربایجان و 15-25 درصد از قزاقستان)، وجود دو کشور با جمعیت اکثریت مسلمان و ساختار لائیک و استفاده از این اهرم، استفاده از کشور ایالات متحده آمریکا و لابیهای خود در کنگره این کشور برای روابط با آذربایجان و قزاقستان، فروش تسلیحات و همچنین هممرز بودن این کشورها با ایران و استفاده نظامی و سایبریک از این ظرفیت در راستای استراق سمع.
