شناخت کارکردهای گفتمان نظامی حکومت افشاریه در ایجاد حس تعلق مردم به قلمرو سرزمینی ایران

نوع مقاله : مقالات علمی -پژوهشی

نویسنده

• احسان لشگری تفرشی

دانشیار جغرافیای سیاسی، گروه جغرافیا، بخش آمایش سرزمین، دانشگاه یزد، یزد، ایران

https://doi.org/10.22067/pg.2022.71643.1069

چکیده

هویت مشترک اجتماعی پدیده‌ای تاریخی بوده و در هر مقطعی از زمان متأثر از فرایندهای سیاسی – اجتماعی صورت‌بندی ویژه‌ای از هویت متجانس اجتماعی شکل می‌گیرد. به‌بیان‌دیگر هویت مشترک اجتماعی به معنای ایجاد احساس تعلق به قلمرو سیاسی - اجتماعی معین؛ محصول تلاش آگاهانه یک طبقه سیاسی برای ایجاد ابزاری است که ابقای قدرت و اعمال حاکمیت را تسهیل نماید. میلیتاریسم نادری در عصر افشاریه نقش مهمی در تجمیع اجزای پراکندۀ طایفه‌ای- قومی در ایران داشته است. لیکن در این مطالعات کمتر به چگونگی عملکرد نظامی‌گری حکومت افشاریه و نقش آن در ایجاد حس تعلق مردم به قلمرو سرزمینی پرداخته‌شده است. در این مقاله کوشش گردیده با اتکا به روش تفسیری؛ چگونگی صورت‌بندی گفتمانی مفهوم هویت مشترک اجتماعی در سرزمین ایران، در عصر نادرشاه افشار موردبررسی قرار گیرد. در این راستا با واکاوی متن اجتماعی - سیاسی این مقطع زمانی چگونگی ساماندهی مؤلفه‌های مؤثر بر آن از طریق رویکرد نظامی نادرشاه در ایجاد حس تعلق سرزمینی در ایران موردبررسی قرار می‌گیرد. نتایج پژوهش نمایان گر آن است که جهت‌گیری ساخت هویت مشترک اجتماعی در این دوره عمیقاً متأثر از رویکردهای نظامی حاکمیت بوده و عواملی نظیر غیریت سازی ژئوپلیتیک با همسایگان شرقی به‌ویژه گورکانیان هند، اجبار سیاسی- نظامی در جهت تقریب آموزه‏های تشیع و تسنن در جهت ایجاد یک امپراطوری بزرگ اسلامی و اعتباردهی به نیروهای نظامی ایلات مهم‌ترین مؤلفه‌های ایجاد هویت مشترک اجتماعی در این دوره بوده است.

کلیدواژه‌ها

• هویت اجتماعی
• گفتمان
• نظامی‌گری
• حکومت افشاریه
• ایران

مراجع

1. Afzali, R., & Zaki, Y., & Keyani, V., (2014). Discourse and territorial geopolitics. Journal of world Politics, 3(4), 93- 121. [In Persian].
2. Arouji, F., & Parvan, B., (2018). Research in religion and religious politics of Nader Shah. Journal of Historical Research in Iran and Islam, 12(23), 41-62. [In Persian].
3. Avery, P., (2008). History of Iran in the period of Afshar, Zand and Qajar according to Cambridge. (Morteza Saghebfar, Trans.). Iran, Tehran: Jamei publisher. [In Persian].
4. Bayat, M., (2011). Genealogy of the legitimacy system in Timurid period. Journal of the History of Islam and Iran, 21(10), 63-87. [In Persian].
5. , F., & Ghasemi, M., (2017). Position of identity in Iran, a look at the historical evolution of national identity patterns and policies from ancient times to the Pahlavi period. Journal of Transcendental Politics, 5(12), 155- 176. [In Persian].
6. Dorosti, A., (2012). Structural dialectics in the militaristic state of Afshar. Journal of the History of Islam and Iran, 22(16), 65- 88. [In Persian].
7. Estarabadi, M., (2008). Nader’s willing to Capture the world. Iran, Tehran: Jami Publisher. [In Persian].
8. Fairclough, N., (2000). Critical discourse analysis: the critical study of language. (Fatemeh Shayesteh, Trans.). Iran, Tehran: Andesheh Ehsan publisher. [In Persian].
9. Faredi, M., & Gharadaghi, M., & Sadeghi, M., & Kazemirashed, M., (2017). Nader Shah and legitimacy and social revolt. Journal of Post-Islamic Iranian History, 8(15), 143-158. [In Persian].
10. Fatoulahpour, F., (2006). Shiism in the period of Nader Shah. Journal of Shiite Studies, 4(16), 57- 96. [In Persian].
11. Floor, W., (1989). State of Nader Shah (According to Indian documents). (Aboulghesm Seri, Trans.). Iran,Tehran: Tous. [In Persian].
12. Foran, J.,) 1992). The long fall of Safavid dynasty: moving beyond the views. International Journal of Middle East studies, 24(2), 281 – 304.
13. Fuller, G., (2008). The center of the universe: the geopolitics of Iran. (Abbas Mokhber, Trans.). Iran, Tehran: Nashre Markaz. [In Persian].
14. Gellner, E., (1983). Nations and Nationalism. Oxford: Blackwell.
15. Hafeznia, M., (2002). Political Geography of Iran. Iran, Tehran: Samt Publisher. [In Persian].
16. Hakli, J., & Passi, A., (2003). Geography, Space and identity, In Ohman, J., & Simonsen, K.,(eds). Voices from the North: New Trends in Nordic Human Geography. Aldershot: Ashgate. [In Persian].
17. Issawi, C., (1971 (. The economic history of Iran 1800- 1914. Chicago: Chicago Uni press. [In Persian].  
18. Jafari, M., & Shabani Moghadam, M., (2015). Social and current contexts of Nader legitimacy. Journal of Historical Research, 7(2), 33-52. [In Persian].
19. Jones, M., & Jones, R., & Woods, M., (2007). Introduction to political Geography. (Zahra Peshgahifard & Rasoul Akbari, Trans.). Iran,Tehran: Tehran University Press. [In Persian].
20. Katouzeyan, M., (2002). State-Nation Conflict: Theory of History and Politics in Iran. (Alireza Teyeb, Trans.). Iran, Tehran: Nye Publisher. [In Persian].
21. Kong, L., & Yeoh, B., (1997). The construction of national identity through the production of ritual and spectacle. Journal of political geography, 16(3), 213-239.
22. Lashgari, E., (2018). Studies in recognition of natural environment impacts on evolution of political governance in Iran. Journal of human geography Research, 50(1), 55-72. [In Persian].
23. Laurence, L., (1958 (. The fall of Safavi dynasty and afghan occupation of Persia. Cambridge: Cambridge University Press.   
24. Lockhart, L., (1998). Nadir shah; a critical study based mainly upon contemporary sources. (Gholamreza Afshari & Esmael Afshari, Trans.). Iran, Tehran: Dastan. [In Persian].
25. Minorskii, V., (2008). Iran during the Nader Shah era. (Rashid Yasami, Trans.). Iran, Tehran: Donyae ketab publisher. [In Persian].
26. Muffee, S., (2012). On the political. (Jafar Mohseni, Trans.). Iran, Tehran: Roukjdade-nou. [In Persian].  
27. Muller, M., (2008). Reconsidering the concept of discourse for the field of critical geopolitics: Towards discourse as language and practice. Journal of Political Geography, (27) 322-338.
28. Reynold, S., (1984). Kingdoms and Communities in Western Europe 900-1300. Oxford: Oxford uni press.
29. Seyfodini, H., (2017). Reflection of Iranshahri idea in historiography and government of Nader Shah Afshar era. Journal of National Studies, 18(1), 3-24. [In Persian].
30. Shabani, R., (1984). Social history of Iran in the Afshari period. Iran, Tehran: Ghoomes publisher. [In Persian].
31. Smith, S.J., )1998). Society, space and citizenship: a human geography for the new times’? Transactions of the institute of British Geographers, No.14: 144-56.
32. Strozier, R., (2002). Foucault, Subjectivity and identity: Historical constructions of subject and self. Detroit: Wane state university.
33. Veyci, H., (2015). Concept and Theories in political geography. Iran, Tehran: SAMT Publisher. [In Persian].
34. Wendt, A., (1999). Social theory and international relation. Cambridge: Cambridge University press. [In Persian].
35. Winder, G., (2015). Historical Geography. International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences (Second Edition), doi.org/10.1016/B978-0-08-097086-8.72024-1